Minister Annelies Verlinden (CD&V): “Waar nodig, zal de politie ook op Kerstmis aanbellen”

“Een rijzige en knappe vrouw, in alle opzichten”, zo wordt Annelies Verlinden omschreven door Joachim Coens, haar voorzitter. Het is uit zijn hoge hoed dat de 42-jarige Schotense tevoorschijn kwam voor een machtige ministerportefeuille. De bevoegdheden van het nieuwe CD&V-boegbeeld wegen zwaar: binnenlandse zaken, veiligheid, staatshervorming en democratische vernieuwing. Nu de beleidsplannen klaar zijn, is het tijd voor een grondige kennismaking.

Dat ze een vaste lezer is van De Zondag , zegt ze als we elkaar begroeten in de Wetstraat 2, het zenuwcentrum van Binnenlandse Zaken. Dat blijkt in de eerste plaats de verdienste van haar bakker in Schoten. “De beste bakker van de wereld, vooral bekend om zijn lekkere croissants”, lacht ze. “Het is een plezier om daar op zondagmorgen aan te schuiven en daarna uw krant mee te nemen.” Annelies Verlinden komt sereen en zelfbewust over. Elk woord dat ze spreekt, lijkt weloverwogen. Voor haar neus ligt een stapel papieren: haar voorbereiding op dit interview. Dat ze toch wat zenuwachtig is, bekent ze. “Dat is hoe ik ben. Ik was zelfs na achttien jaar advocatuur nog zenuwachtig voor een pleidooi. Ik heb dat wellicht nodig. Dat is een vorm van adrenaline. Dat houdt me scherp.”

Onze mondmaskers gaan pas af, als we zitten aan de ruime tafel. De coronaregels worden strikt opgevolgd op dit kabinet. We houden minstens twee meter afstand en de ramen staan open om frisse lucht binnen te laten. “We vragen véél inspanningen van de mensen. Het is dan maar normaal dat politici het goede voorbeeld geven.”

U was niet blij met de hotellunch van uw voorzitter?

Neen. Dat was niet slim. Ik heb hem dat ook gezegd. Al wist hij dat zelf ook. De mensen mogen in deze tijden onberispelijk gedrag verwachten van politici.

U bent nu vijftig dagen minister. Is de Wetstaat al uw habitat geworden?

Dat is veel gezegd. Ik mis de advocatuur wel: het kantoor, de cliënten. Al moet ik toegeven dat ik snel wen aan mijn nieuwe leven. Ik hoop tegelijk een beetje verwondering te behouden. Het klinkt misschien naïef, maar ik wil voeling houden met wat buiten de Wetstraat gebeurt. Dat is zelfs een vurige wens. Ik word natuurlijk opgeslorpt door de coronacrisis. Dit is bijzonder intens. Je ligt daarvan wakker.

Bedoelt u dat letterlijk?

Jawel. We vragen ongeziene dingen van mensen, hè. ( denkt na ) De sluiting van de horeca en van de niet-essentiële winkels is zoiets. Ik lig daarvan wakker. Is dat wel een gepaste maatregel? Je weet dat je mensen treft in hun levenswerk, dat je hen veel verdriet aandoet. Maar we konden niet anders dan een duidelijk signaal geven.

Waarom is iemand zo gek om een aantrekkelijke stiel zoals de advocatuur in te ruilen voor de politiek?

Er zijn er nog die dat vragen. ( lacht ) Dit land staat op een belangrijk kruispunt. En dat is niet alleen door corona. Zie ook de formatiecrisis. Dat zijn grote uitdagingen. Ik wou meer maatschappelijk engagement opnemen. De politiek heeft me nooit losgelaten. Als je dan die vraag krijgt om minister te worden, dan denk je even na, maar niet te lang. Dit is een mooie uitdaging.

U hebt zelf contact opgenomen met Coens toen hij voorzitter werd. Waarom?

Omdat ik ideeën had over de partij en de maatschappij. Ik heb hem toen mijn ongevraagde mening gegeven. We zijn nadien contact blijven houden. Al kwam de vraag om minister te worden wel als een verrassing.

Was u minister geworden op eender welke post?

Dat denk ik niet, neen. Je moet affiniteit hebben met wat je doet. Ik was als advocate vertrouwd met publiek recht en overheidswerk.

U bent plots een machtige vrouw, zeker nu we bijna in een politiestaat leven. Dat kan ook gevaarlijk zijn. Beseft u dat?

Ik wil dat nuanceren. Ik denk niet dat we in een politiestaat leven. En bovendien: ik beslis nooit alleen. Als ik mijn pen zet onder een ministerieel besluit, dan is dat vooraf grondig afgetoetst met collega’s. De maatregelen betekenen inderdaad een beperking van onze vrijheid. Maar vrijheid komt áltijd met verantwoordelijkheid. Vandaag moeten we een virus indijken en dus moeten we verantwoordelijkheid tonen tegenover de meest kwetsbaren en de zorg.

Grondwetspecialisten twijfelen aan de wettelijke basis van wat u doet. Zou een coronawet, goedgekeurd door het parlement, niet gezonder zijn?

De Raad van State heeft al verschillende keren geoordeeld dat het ministerieel besluit voldoende is als wettelijke basis. Maar ik sta niet afkerig van een pandemiewet. Meer zelfs: we zijn dat aan het bestuderen. Dat kan in de toekomst de juridische sokkel vormen voor maatregelen in crisissen zoals deze. ( beklemtoont ) Wees gerust: ik ben gevormd als juriste, ik ben héél gevoelig voor de scheiding der machten en de proportionaliteit van maatregelen.

Veel mensen snakken naar een perspectief voor Kerstmis. Kan u iets geven?

Kerst is een belangrijke periode voor veel mensen, ook voor mij. It’s gonna take some time, but I’ll get there , zong Chris Rea in Driving home for Christmas . We zijn nu op vijf weken van Kerstmis. Als we ons allemaal goed aan de maatregelen houden, dan kunnen we misschien een perspectief bieden.

Welk?

Dat kan ik met de beste wil van de wereld niet zeggen. Ik wil geen valse beloftes doen. Maar het is mijn absolute wens, en die van mijn collega’s, om iets meer menselijke nabijheid toe te laten voor Kerstmis. Tegelijk moeten we de alarmsignalen van de ziekenhuizen héél serieus nemen. We moeten een evenwicht vinden.

Welke opdracht zal de politie van u krijgen op Kerstmis? Mag die een familiefeest stilleggen?

De politie zal ook dan toezien op de naleving van de maatregelen. Handhaving is heel belangrijk. En waar dat nodig is, door geluidshinder bijvoorbeeld, zal de politie aanbellen. Maar de woonstbetreding op zich is geen prioriteit. De wetgeving maakt dat ook niet mogelijk.

Zit er spanning op de relatie tussen u en de politie?

Ik denk dat niet. Er is één vakbond ( NSPV, red ) die opgeroepen heeft tot een boetestaking. ( wikt haar woorden ) Ik begrijp dat de politie onder grote spanning staat. Die mensen leveren al maanden buitengewone inspanningen. Het is ook volstrekt onaanvaardbaar dat agenten aangevallen worden. Die daders mogen niet ongestraft blijven. Ik wil daar alles aan doen.

De politie voelt zich te weinig gesteund door u. Waarom krijgt ze geen aanmoedigingspremie zoals de zorg?

De politie verdient álle aanmoedigingen. Ik heb dat ook duidelijk gemaakt op het overleg. Maar ik ben geen voorstander van eenmalige maatregelen. We moeten heel bewust omgaan met het uitgeven van geld. Ik wil daarom de klemtoon leggen op duurzame ingrepen. Wat willen we dan doen? De job aantrekkelijker maken. We willen jaarlijks 1.600 mensen aanwerven. Er komt een beter statuut. We zorgen voor betere uitrusting. Dat zijn structurele maatregelen.

Deze regering creëert wel de indruk dat het geld aan de bomen groeit.

( afgemeten ) Dat is niet de indruk die ik wil wekken. Het is daarom dat ik wil inzetten op duurzaam beleid. Maar ik zal niet reageren op beleid van collega’s.

Iets anders. De islamitische terreur lijkt terug. De voorbije weken waren er aanslagen in Frankrijk en Oostenrijk. Het valt me op dat u de radicale islam niet noemt in uw beleidsverklaring. Is dat geen vrees?

Uiteraard wel. En dat is ook geen taboe. De strijd tegen de extremistische islam is een prioriteit. Onze veiligheidsdiensten spelen kort op de bal. De arrestatie van twee minderjarigen in Eupen is het beste bewijs daarvan. Daar is erger voorkomen. Maar we moeten ons geen illusies maken. Ik wil honderd procent inzetten op veiligheid, maar ik kan geen honderd procent veiligheid garanderen.

Zijn er aanwijzingen voor aanslagen?

U moet begrijpen dat ik daarop niet in detail kan ingaan. Dat zou de veiligheid in gedrang kunnen brengen.

U bent ook bevoegd voor democratische vernieuwing. U moet dus het vertrouwen in de politiek herstellen. Bonne chance .

Dank u. ( lacht ) Dat is inderdaad een hele uitdaging.

Het regeerakkoord is vaag op dit luik. Kan u één iets noemen dat een wezenlijk verschil zal maken?

U noemt dat vaag. Ik zal dat omdraaien. Als we democratische vernieuwing willen in dialoog met academici en burgers, zou het dan verstandig zijn om vooraf alles in detail neer te schrijven? Wij willen weten hoe mensen hierover nadenken.

Wat kan volgens ú het vertrouwen in de politiek herstellen?

Een veelheid aan elementen voedt het wantrouwen. We moeten die allemaal aanpakken. Wat kan dat zijn? Minder aankondigen en méér doen. Ook moeilijke boodschappen dúrven brengen. De structuur van de staat is ook een element. Dat er negen ministers van volksgezondheid zijn, is niet te begrijpen. Een complexe staat helpt niet om goed beleid te voeren. Meer dialoog met burgers is een ander punt.

U wil gelote burgers betrekken bij de staatshervorming. Cru gesteld: is dat geen onzin? U bent politica. U wordt betaald om dat te doen.

Het is niet de bedoeling dat de politiek achterover leunt, hè. Het is de bedoeling dat wij luisteren naar de mensen. Waarom zouden we dat niet doen? Ik ben ervan overtuigd dat veel mensen een gefundeerde mening hebben hierover. Wie beleid wil voeren, moet eerst luisteren naar wat er leeft op het terrein.

Het is daarom dat er verkiezingen georganiseerd worden. Daarna moet de politiek aan de slag. Is dat niet hoe een democratie werkt?

Absoluut. Maar dat hoeft toch geen of-of-verhaal te zijn? De mensen stemmen voor partijen. Daarna wordt er een regeerakkoord gesloten. Dat is een compromis van verschillende partijen. Het is toch niet verkeerd om voor enkele maatregelen terug te koppelen naar de burger? Wij willen dat op een georganiseerde manier doen. De dialoog met academici en burgers moet eind volgend jaar afgerond zijn. Daarna zullen wij, mijn collega David Clarinval (MR) en ikzelf, de resultaten vertalen in een stappenplan voor een doeltreffende staatshervorming. Die tekst moet in 2024 klaar zijn.

Wil u ook oppositiepartij N-VA daarbij betrekken?

Zéker. Ik heb dat van dag één gezegd. Ik wil ook een dialoog voeren met andere partijen zoals N-VA.

En Vlaams Belang?

Ik wil naar iedereen luisteren. Het Vlaams Belang heeft op 26 mei een behoorlijk aantal kiezers kunnen overtuigen. Ik wil dus ook luisteren naar die partij.

U bent van Schoten, net zoals Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken. Komt u bij elkaar over de vloer?

Neen, hoor. We hebben elkaar wel al eens ontmoet, maar ik kan niet zeggen dat ik hem goed ken. Ik ben trouwens een echte Schotenaar. Hij is verhuisd naar Schoten.

Er zijn geruchten dat u zou verhuizen naar Antwerpen. Is dat zo?

( fijntjes ) Die geruchten ken ik niet, neen. Ik kan u zeggen dat ik vandaag geen verhuisplannen heb.

Wat houdt u overeind in deze moeilijke periode?

Ik vind het heel belangrijk om contact te houden met mensen, virtueel dan. Ik kan gelukkig rekenen op goede vriendinnen en familie die mij steunen. Dat is hartverwarmend. En af en toe lopen: dat heb ik ook nodig. Tot 30 september deed ik dat elke dag, minstens vijf kilometer. Dat lukt nu niet meer. Maar in het weekend hou ik daar wel aan vast.

Uw metekind Jack wil graag naar Ibiza met u, zag ik passeren op Instagram. Wanneer zal dat lukken, denkt u?

( plots ontwapenend ) Hij had een verlanglijstje neergeschreven van dingen die hij wou doen. Gelukkig zijn we vorig jaar al eens naar Ibiza geweest. Dat was heel leuk. Hij staat uiteraard te popelen om dat nog eens te doen. Wanneer zal dat lukken? We zullen moeten wachten tot de vaccinatiecampagne, waar we gelukkig goede signalen van horen. Hopelijk biedt dat mogelijkheden voor komende zomer.

Ik voel dat u enthousiast bent over uw nieuwe leven.

Dat is zeker zo. Het is een ongelooflijk voorrecht te mogen meewerken aan de toekomst van dit land. Ik doe dat met veel goesting. Ik wil echt proberen om dit land beter te maken.

(foto’s Christophe De Muynck)