Vanwaar we Anzegem zouden moeten kennen? ‘Van Stijn Streuvels natuurlijk: Het Lijsternest, zijn schrijverswoning, is hier vlakbij. En misschien ook van wielrenner Sep Vanmarcke: dat is de man van wie we altijd hopen dat hij volgend jaar Parijs-Roubaix wint.’ Het is een ontspannen Vaneeckhout die spreekt. In zijn achtertuin kan hij de Brusselse beslommeringen even vergeten. Deze hoeve is trouwens een schoolvoorbeeld van lokale productie en korte keten. Hier worden ook kaas, boter, aardbeien en ijsjes verkocht. Dat is het model waar Groen naartoe wil.
U bent katholiek, kind van de Chiro en woont op het platteland. Wat heeft CD&V u in godsnaam misdaan?
‘(lacht) Dat krijg ik dikwijls te horen. Ik kan het samenvatten in één zin: CD&V vergeet om haar ideaal van rentmeesterschap in de praktijk te brengen. Rentmeesterschap betekent zorg dragen voor onze planeet en deze in een betere toestand doorgeven aan de volgende generatie. Wat zij de boeren allemaal wijsgemaakt hebben! (blaast) En dat is maar één voorbeeld.’
Uw grootvader was boer. Wou u nooit in zijn voetsporen treden?
‘Als kind wel. Mijn eerste lief en ik – we zaten in het eerste leerjaar – zeiden overal dat we boer en boerin zouden worden. (lacht) Maar het leven is anders gelopen. Landbouw zit wel in mijn hart, en dat is dankzij mijn grootvader. Toen hij hoorde dat ik voor Groen koos, is hij van zijn stoel getuimeld, maar later – zeker toen ik schepen werd – was hij heel fier. Hij is gestopt als boer omdat het financieel en economisch onleefbaar werd. Hij was trouwens lid van de Boerenbond.’
Is het allemaal de schuld van de Boerenbond?
‘Neen. Wat wij aanklagen, is de intensieve landbouw die gericht is op export. De Boerenbond is daarvan wel de grote ambassadeur bij ons. Wij willen een ander model, en niet alleen voor het klimaat. Oók om economische redenen: omdat boeren vandaag niet kunnen overleven, ondanks het feit dat er geen enkele sector is die zoveel subsidies krijgt van Europa. Het model is fucked up. Het zal anders moeten, of het zal voorbij zijn. (windt zich op) Wat heeft al die grootschaligheid de boer opgeleverd? Het aantal boeren is gedecimeerd en wie nog boert, heeft geen opvolger.’
En landbouw zonder export zal wél opbrengen, denkt u?
‘Wij gaan export niet verbieden, maar vooral binnen Europa organiseren. We moeten onze voedselstrategie in eigen handen nemen. De korte keten is een mooi model, maar niet haalbaar voor iedereen. Daarom willen we om de pakweg vijftig kilometer een voedselregio organiseren, geleid door bijvoorbeeld een intercommunale. En we maken ook komaf met de goedkope producten die op onze markt gedumpt worden en niet aan onze normen voldoen, een gevolg van de slechte handelsakkoorden die Open VLD en CD&V voortdurend sluiten.’
Uw partij is voorstander van de Europese natuurherstelwet. Wordt dat geen nieuwe mokerslag voor de landbouw, met allerlei beperkingen?
‘Neen. (benadrukt) Dat wordt de reddingsboei voor onze landbouw. Als we onze natuur niet herstellen, dan zal de landbouw verder wegzakken. Je kan lacherig doen over de bijen en andere insecten, maar deze zijn cruciaal voor de bestuiving. In China doen ze al manuele bevruchting van planten, omdat de bijen verdwijnen. Hoe absurd kan het worden! Een sterke natuur is ook de beste bescherming tegen droogte en overstromingen.’
Als België tegen de natuurherstelwet stemt, dan trekt de premier zelf de stekker uit zijn regering
Krijgt u premier Alexander De Croo (Open VLD) daarvan overtuigd?
‘Niet meer. Hij zit blijkbaar in campagnemodus en is daarom van gedacht veranderd. Dat geldt ook voor Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA). Zij willen op de pauzeknop duwen omdat ze denken dat ze hiermee stemmen winnen. Ze vergissen zich. Bovendien is hun pauzeknop een deleteknop. Als we nu stoppen, dan zal onze natuur verder verslechteren. De natuurherstelwet zegt dat we onze natuurgebieden, waarvan negentig procent niet in goede staat is, moeten herstellen. Wie kan daar nu tegen zijn?’
Het is de kar overladen, zegt de premier. We kunnen, volgens hem, niet tegelijk de biodiversiteit redden en de CO2-uitstoot verlagen.
‘(pikt in) Dat is wetenschappelijke onzin. Natuur en klimaat zijn twee kanten van dezelfde medaille. Elke wetenschapper zal u dat bevestigen.’
Wat als de premier later deze maand in de Europese Raad tegen de natuurherstelwet stemt? Kan u dan nog in de regering blijven?
‘Het is ondenkbaar dat de premier tegen zal stemmen, want zijn positie in deze is niet de positie van de regering. Vier partijen van de zeven hebben hem teruggefloten.’
Maar wat als hij toch tegenstemt?
‘We gaan ervan uit dat België zich zal onthouden – helaas – omdat de Vlaamse regering neen zegt. Maar als België toch tegenstemt, dan trekt de premier zelf de stekker uit zijn regering. Wij willen als groene partij consequent blijven aan onze idealen.’
Wat is vandaag de grootste uitdaging als het gaat over natuur?
‘Het engagement nakomen dat bijna alle landen in Montreal gesloten hebben (in december, op de biodiversiteitstop, red.): dertig procent van onze planeet moet beschermde natuur worden. Dat is volgens wetenschappers het absolute minimum dat nodig is. Het is tijd om daar werk van te maken, ook in Vlaanderen. Wij willen dat over vijf jaar – in 2028 – dertig procent van Vlaanderen ingekleurd is als natuur. We geven onszelf daarna zeven jaar om daar volwaardige natuur van te maken.’
Is dat niet te ver springen voor een dichtbevolkt gebied als Vlaanderen?
‘Neen, het is realistisch én noodzakelijk. (op dreef) Een waterbom op Vlaanderen – zoals we gezien hebben in de Vesdervallei – zou acht miljard euro kosten. Gezonde natuur kan zoiets voorkomen. Bovendien, en dat wordt vaak vergeten: meer natuur maakt mensen ook gezonder. Dat is wetenschappelijk bewezen. Wist je trouwens dat vandaag al 26 procent van Vlaanderen een bepaald natuurstatuut heeft? Helaas is de kwaliteit meestal beneden alle peil. Dát willen wij aanpakken.’
Maar als u extra natuur wil, dan komt landbouwgrond in het vizier.
‘Dat kan, maar in onze visie gaan natuur en landbouw hand in hand. Het gaat ook over meer natuur in de stad. Ons ideaal is een 3-30-300-model. Elke woning moet zicht hebben op minstens drie bomen, elke wijk moet minstens dertig procent bladerdek hebben en iedereen moet op minstens driehonderd meter wonen van een groene ruimte.’
Waarom hebt u niet meegestemd met het decreet voor de Nationale Parken? Veel experten noemen dat een stap vooruit in het natuurbeleid.
‘Wij zijn niet tegen het idee, maar we hebben ons onthouden, omdat we vinden dat het niet ver genoeg gaat. Het decreet is helemaal uitgekleed. Ik stel vast dat Zuhal Demir zichzelf drie jaar lang een groen imago heeft aangemeten, maar dat ze de laatste maanden voortdurend in het stof bijt.’
Draagt u zo niet bij aan de negatieve sfeer die rond natuur hangt? Elke stap die gezet wordt, is slecht.
‘(geprikkeld) Als een groene partij de lat niet hoog mag leggen, wie dan wel? Wat goed is, zal ik graag benoemen. Maar ik ga geen feiten ontkennen. Ik ga hier niet gezellig doen over het feit dat onze natuur in slechte staat is.’
U bent exact één jaar covoorzitter van Groen. Loopt het zoals u wou?
‘Grotendeels wel. De voorbije weken hebben trouwens aangetoond hoe belangrijk een sterke groene partij is. Terwijl andere partijen de kop in het zand steken, staan wij rechtop. Dat heeft mij extra energie gegeven. Nadia (Naji, de andere covoorzitter, red.) en ik willen onze partij klaarzetten voor de komende tien jaar. We doen dat door onze branding op te frissen, onze positionering te verbreden naar nieuwe thema’s en het programma aan te scherpen. Het is gedaan met de mensen de schuld te geven voor alles wat fout loopt. Het is de overheid die aan de slag moet en die moet zorgen voor duurzame alternatieven. Om het concreet te maken: wij moeten niet strijden voor duurdere vluchten, wél voor goedkoper openbaar vervoer.’
Mag ik nog vlees eten van u?
‘Dat moet u vooral zelf weten. Ik eet af en toe graag een steak op de barbecue. (glimlacht)’
Het landbouwmodel is fucked up. Het zal anders moeten, of het zal voorbij zijn
Dat kopstuk na kopstuk afhaakt, wekt geen fraai beeld van de partij.
‘Ik vind het maar normaal dat mensen na tien of vijftien jaar iets anders willen doen in hun leven. Het is niet dat zij allemaal hun lidkaart weggooien, hè. Ik ben fier op onze interne democratie.’
Dat enkelingen kunnen verhinderen dat een kopstuk zoals Elisabeth Meuleman op de lijst zal staan, is toch vooral uw eigen graf delven door heiliger te willen zijn dan de paus?
‘Ik begrijp de boosheid van Elisabeth. Zij wou dan toch – op onze vraag – de Vlaamse lijst steunen, maar de provinciale afdeling heeft daar anders over beslist. De regels zijn al veertig jaar dezelfde. Na de verkiezingen zullen we daarover in debat gaan, maar niet nu, nu de lijstvorming volop bezig is.’
Uw partij blijft wel hangen in de peilingen. Als u ook een elektroshock wil, moet u misschien het ecomodernisme omarmen?
‘En wat begrijpt u daaronder?’
Kort door de bocht: vooruitgangsoptimisme, streven naar groei en geloof in technologie zoals kernenergie en ggo’s.
‘U vraagt eigenlijk dat wij worden zoals de andere partijen. Ik zeg daarop neen. Ik geloof niet in het fabeltje dat alles over dertig jaar opgelost zal worden door alleen maar nieuwe technologie. Ik wil vandaag handelen om de klimaatcrisis op te lossen. Ben ik daarom negatief? Neen, integendeel. Ik ben positief over onze toekomst, omdat we weten wat we moeten doen. Ik zeg ook volmondig ja tegen groei, op voorwaarde dat het over duurzame sectoren gaat zoals hernieuwbare energie en openbaar vervoer.’
Zou u kernenergie omarmen als u daarmee vijf procent meer haalt?
‘Neen. Ik wil mezelf ernstig blijven nemen. Maar ook hier zeg ik niet principieel neen. Mijn neen is een economische en wetenschappelijke neen. Ik kan nu nog niet weten wat er binnen twintig jaar mogelijk zal zijn met SMR’s (kleine kernreactoren, red.), dus wil ik vandaag volledig inzetten op hernieuwbare energie, waarvan ik wél weet dat het duurzaam en goedkoop is. Als later blijkt dat die SMR’s veilig zijn, rendabel en afval beperken, dan kan dat voor mij.’
Maar geen ecomodernisme dus. Dan moet u misschien wat stouter worden om meer mensen te prikkelen? Ik heb het gevoel dat u tijdens de coronacrisis meer durfde.
‘Is dat zo? (denkt na) Ik zit in een andere rol, maar ik ben zeker niet braver geworden. Als parlementslid wou ik mijn partij af en toe wakker schudden, vandaag ben ik covoorzitter. Maar eerlijk: ik heb hier tegen u toch genoeg dingen gezegd waar mensen voor of tegen kunnen zijn. Wacht maar tot de tweets verstuurd worden over onze natuurplannen of onze visie op kernenergie. Ik zal weer te dogmatisch zijn. (lacht)’
Over stout gesproken: mogen vrouwen hier in Anzegem topless rondlopen?
‘Absoluut. Blote borsten of een hoofddoek: hier mag het allemaal. Wij hebben helaas geen strand om topless te zonnen, al is Tiegembos misschien wel een goede plek. (lacht) Neen, veiligheid in de publieke ruimte is cruciaal. Geweld tegen vrouwen, racisme, noem maar op: het kan niet en het moet bestraft worden.’
Ik verwijs natuurlijk naar het geweld in de provinciale domeinen. Is het een probleem van religie?
‘Neen. Het gaat over jongeren die zichzelf interessant willen maken, over machogedrag, misschien over cultuur. Maar ik ben religiewetenschapper van opleiding en ik kan u zeggen dat geen enkele religie oplegt dat blote vrouwen aangevallen moeten worden. Ik ga daarom niet meedoen aan het culpabiliseren van moslims. Trouwens: wie dat doet, doet dat vooral om electorale motieven, niet omdat hij bezorgd is over onze veiligheid.’
