CD&V-voorzitter Joachim Coens over zijn toekomst en die van zijn partij: “We moeten niet wegkijken van de extreme partijen”

CD&V gaat op zoek naar een consensuskandidaat voor het voorzitterschap. Een nieuwe open strijd zou niet goed zijn voor de partij. Dat zegt Joachim Coens, wiens mandaat in december afloopt. De belaagde, maar strijdvaardige West-Vlaming doet alvast zijn visie uit de doeken. “We moeten het volkse van de extreme partijen overnemen.”

De zeedijk van Oostende. Het is een warme Witte Donderdag. Toeristen genieten van het strand en de billenkarren. Het is een ontspannen Joachim Coens die komt aangewandeld in het gezelschap van zijn woordvoerster. Een brede glimlach zoals altijd. Een joviaal praatje over koetjes en kalfjes. Alsof de voorzitter van CD&V niet weet dat hij onder vuur ligt, buiten én binnen zijn partij. Dat hij graag aan zee komt, zegt hij. We drinken iets: hij een vers fruitsap, ik een zwarte koffie.

De paasweek is een belangrijke week voor de voormalige havenbaas. Achter het frivole masker schuilt een diepzinnig man. “Pasen is het belangrijkste christelijke feest. Het gaat over de kern van het geloof: over de dood en de verrijzenis. Ik geloof in de wederopstanding na het lijden. Dat is een belangrijke houvast voor mij. Als je daarin gelooft, kan je onthecht in het leven staan. Want wat blijft er over na de dood? Wat je betekent voor anderen, niet wat je bezit.”

Gaat u op Pasen naar de kerk?

“Ja, want het is ook het hoogtepunt van het kerkelijk jaar. En daarna gaan we met de kinderen naar mijn schoonouders. Dat is een mooie traditie. Pasen is ook een familiefeest. Ik hou ook van een passieconcert. Dat kan sterke emoties oproepen.”

Is dit ook het moment voor de verrijzenis van die andere JC?

“Jimmy Carter, bedoelt u?” ( lacht )

Nee, Joachim Coens.

“Ik ben niet dood, hè. Vooralsnog niet. Nee, ik voel me goed, echt waar. Maar oké, we zijn niet in goede doen, ik weet dat ook. Een verrijzenis van de christendemocratische partij, of breder, van het politieke centrum, is nodig. Ik heb de Franse verkiezingen op de voet gevolgd. De traditionele partijen zijn daar allemaal van de kaart verdwenen. Ze zijn vervangen door één sterke centrumpartij, die van Macron, en twee populistische extremen, één op links en één op rechts. Dat is een waarschuwing voor ons.”

Is Macron een voorbeeld voor u?

“Hij is erin geslaagd een sterke centrumpartij uit te bouwen. Op dat vlak is hij wel een voorbeeld. Maar hij is te elitair. Daar hou ik niet van. Hij zou zich wat volkser moeten opstellen. Wij moeten niet wegkijken van de extreme partijen, dat zou fout zijn. We moeten juist het volkse van hen overnemen, capteren. Dat is mijn vaste overtuiging. Wij moeten een volkse centrumpartij worden.”

Was de CVP dat niet?

( grijnst ) “Goed gezien van u. We moeten voor een stuk terug naar onze roots om het volkse centrum te belichamen. ( op dreef ) Als de Franse verkiezingen één iets leren, dan is het dit: het volk stampt met zijn voeten. De mensen hebben er genoeg van, ze willen dat er rekening gehouden wordt met hen. Dat is wat wij moeten doen. Mijn analyse is klaar: het kapitalisme en de globalisering zijn te ver doorgeslagen. ( benadrukt ) Er zijn meer en meer mensen die werken en tóch in de miserie zitten: de working poor . Dat kan écht niet. Dat is waarom de mensen stampen op de politiek.”

Uw partij zit aan de knoppen…

(gaat onverstoord verder ) “Wie zijn best doet, moet kunnen leven zonder zorgen. We moeten daarom naar een nieuw sociaal contract tussen overheid en burger. Kort samengevat: de rijkste één procent moet meer bijdragen, zodat de lasten voor de gewone mensen verlaagd kunnen worden. Wie werkt, moet meer overhouden.”

Uw partij levert de minister van Financiën. Waar wacht u op?

“Vincent ( Van Peteghem, red. ) doet wat hij kan. Hij werkt aan een grondige fiscale hervorming in die richting. De effectentaks is al beslist. De taks op benzine is verlaagd, ondanks alle weerstand, en ook de btw op gas en elektriciteit is verlaagd.”

Maar het is allemaal zo weinig. Dit lost het probleem van de ‘working poor’ niet op. Is dat niet waarom mensen afhaken? Omdat ze geen verandering voelen.

( windt zich op ) “Ik zou ook meer willen, hè. Maar de realiteit is: wij zijn een partij van elf procent. Wij zijn dus niet almachtig. De MR wil zelfs niet weten van de afschaffing van de woonbonus voor de tweede woonst. Dat zegt genoeg, zeker? Ik begrijp daar trouwens niets van, maar enfin. ( denkt na ) Het is daarom dat wij weer groter moeten worden. Zodat we sterker zijn. Zodat we onze wil méér kunnen doordrukken. We gaan in oktober een congres houden over het inkomen van mensen. Dat wordt onze core business . En wees maar zeker: we zullen daar met radicale voorstellen komen.”

Een vermogenstaks?

“Het hangt ervan af wat je daarmee bedoelt. We moeten hoe dan ook de lasten verschuiven van arbeid naar de grootste vermogens.”

U klinkt bijna als een communist.

( lacht ) “Dat ben ik niet. Een bedrijf mag winst maken, maar moet ook bijdragen aan de samenleving. Het is niet normaal dat grote bedrijven megawinsten maken en amper belastingen betalen, terwijl hun werknemers met moeite rondkomen. Dat werkt ook in het nadeel van de kleine ondernemingen die wel genoeg bijdragen. Een deftig inkomen voor iedereen: dat is onze strijd.”

Zit de versnippering van het centrum geen sterke centrumpartij in de weg?

( knikt ) “Er is te veel versnippering. Dat is een uitdaging. De vraag is of er een nieuwe partij moet komen. Ik geloof van niet. Ik wil vertrekken vanuit de kern van CD&V, want wij hebben de traditie om het volkse centrum te belichamen. Als anderen zich daarbij willen aansluiten, zijn ze natuurlijk meer dan welkom.”

Komende zaterdag op het langverwachte boosterfeest zal u de nieuwe huisstijl voorstellen. Is dat wat de partij nodig heeft?

“Ik ben vooral blij dat we elkaar nog eens fysiek ontmoeten. We gaan inderdaad een nieuwe look & feel voorstellen, een nieuwe slagzin ook. Is dat nodig? Já. We hebben eerst nieuwe mensen gelanceerd, daarna de statuten aangepast en vervolgens een inhoudelijk congres gehouden. Een nieuwe stijl is een logisch sluitstuk.”

Zou u niet beter all the way gaan en een nieuwe naam kiezen?

“We hebben daarover nagedacht. Maar op dit moment lijkt me dat geen meerwaarde. Het zou eerder overkomen als paniekvoetbal. Het is ook belangrijk om mensen een stuk houvast te geven. Je moet niet veranderen om te veranderen.”

Hoe is de laatste peiling binnengekomen? Uw partij zou nog een schamele 11 procent behalen.

( droog ) “Dat is niet wat we willen. Het doet me vooral nadenken over de toekomst. Hoe kunnen we hier een Frans scenario vermijden? Door onze boodschap beter te brengen en af en toe radicaler te zijn. We gaan zaterdag ook onze drie prioriteiten naar voren schuiven: een veilige thuis, een gezond leven en een deftig inkomen.”

Voelt u zich verantwoordelijk?

“Ja, natuurlijk. Ik ben de voorzitter.”

Zou het niet kunnen dat uw visie gewoon niet werkt?

“Dat is niet mijn conclusie. We zijn bezig aan een groot vernieuwingstraject, maar zoiets vraagt tijd. Onze ministers treden meer en meer op de voorgrond.”

Staatssecretaris Sammy Mahdi krijgt snoeiharde kritiek van N-VA over de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Wat vindt u daarvan?

“Het is het bewijs dat hij goed bezig is, zeker? Anders zou Bart De Wever zijn pijlen niet op hem richten. Sammy doet wat hij moet doen. Het is dramatisch wat er gebeurt in Oekraïne. Hij heeft daarom een beroep gedaan op het hart van de mensen. Dat was een spontane en terechte oproep naar solidariteit. Dát is christendemocratie. Je moet niet alles overlaten aan de overheid, ook van mens tot mens kan je veel doen. Maar natuurlijk moet er ook collectieve opvang zijn en die is er ook.”

Is Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke een probleem geworden voor de partij?

“Wouter is bevoegd voor een moeilijk departement, maar heeft al veel zaken gerealiseerd: een loonsverhoging voor de zorg, de vaccinatiecampagne, meer plekken in de kinderopvang, noem maar op. Hij is ook aan het vechten voor een hogere indexering van de kinderbijslag. Dat is heel belangrijk, want anders zullen er nog meer kinderen in armoede komen. Dus neen, hij is geen probleem.”

Er is wel een kind gestorven in de kinderopvang, waar ook allerlei wantoestanden aan het licht komen. Had hij niet beter ontslag genomen?

“Maar is hij daar persoonlijk verantwoordelijk voor? Neen. Er is een onderzoekscommissie aangesteld in het Vlaams parlement en wij gaan daar onze volle medewerking aan verlenen. Maar het helpt volgens mij niet om voortdurend over het ontslag van mensen te spreken. Ik vertrouw erop dat Wouter de zaken verder kan hervormen.”

Vanwaar dan die Twitterdiscussie tussen u en hem? Vond u dat zelf niet pijnlijk? Wie is daar eigenlijk de baas, vraagt professor Carl Devos zich af.

( zucht ) “Carl mag mij altijd bellen als hij vragen heeft. Ik ben de voorzitter, maar wij zijn geen eenmanspartij. Ik was er zelf ook van geschrokken hoezeer onze tweets uitvergroot werden. Wat is er gebeurd? Er was onduidelijkheid ontstaan over onze visie op ouderschapsverlof. Het leek alsof wij voor een beperking waren ( Beke had in Humo voorgesteld om het te beperken tot de leeftijd van drie jaar, red ). Dat kon ik niet laten passeren, want wij zijn voor een uitbreiding van het ouderschapsverlof. Ik moest dat dus corrigeren en heb daarom een opiniestuk geschreven. Dat is trouwens voorgelegd aan Wouter en hij was helemaal akkoord.”

Zou u niet beter duidelijkheid scheppen over uw toekomstplannen? In december loopt uw driejarig mandaat af.

“Natuurlijk zal ik dat doen. De vraag is wanneer.” ( glimlacht )

U zou het nu kunnen doen. Voelt u niet dat deze onzekerheid weegt op de leden? De mensen willen weten wie de partij zal leiden naar de verkiezingen van 2024?

“Dat is een terechte bemerking. De inhoudelijke en statutaire vernieuwing is bijna afgerond. Nu moeten we collectief bekijken wie wat zal doen. Wat is onze beste opstelling voor 2024? Dat gaat niet alleen over het voorzitterschap. Er zijn meerdere kopstukken nodig. Er kan bijvoorbeeld ook een boegbeeld voor de verkiezingen aangeduid worden. De partijtop zal zich daar de komende weken en maanden over buigen. Het is de bedoeling dat we een consensus bereiken.”

Wil u nog een tweede mandaat als voorzitter?

“Het is geen geheim dat ik betreur dat ik vooral coronavoorzitter ben geweest. Ik heb niet ten volle kunnen renderen in deze crisis. Dat weet ik van mezelf. Ik heb mensen nodig rondom mij, ik moet mensen kunnen voelen. Fysiek, niet digitaal. Mijn werk is niet af, dus ja … ( aarzelend ) Maar ik wil daar verder niet te veel over zeggen.”

Wacht u af wat de plannen zijn van Sammy Mahdi?

“Sammy is goed bezig in de regering en is belangrijk voor de partij.” ( zwijgt )

Maar u wil geen nieuwe voorzittersstrijd zoals drie jaar geleden?

“Neen. Dat zou geen goede zaak zijn voor de partij. Het is daarom dat we op zoek moeten naar een consensuskandidaat. We moeten samen kijken hoe we 2024 best aanpakken. Een nieuwe strijd zou ons geen goed doen.”

Terug naar Frankrijk: maakt Marine Le Pen kans om presidente te worden, volgens u?

“ Er zijn nog twee kandidaten, dus ja, ze maakt kans. Maar ik denk dat Macron zal winnen. Ik hoop het ook. Het samenlevingsmodel van Le Pen is niet het mijne. Haar positie tegenover Rusland en de NAVO is zorgwekkend.

Het zou niet goed zijn voor de Europese Unie. Maar goed: ik wil me niet te veel moeien met verkiezingen in andere landen. We hebben hier al problemen genoeg. ( op dreef ) Weet je wat wij moeten doen? De mensen wortels en vleugels geven. De wortels: dat zijn onze tradities, onze opvoeding, onze waarden. Die zijn belangrijk om mee te geven. Maar tegelijk moeten we de mensen vleugels geven, hen aanmoedigen om zelf dingen te doen en hen daarvoor belonen. Dat is onze opdracht.”

U klinkt nog strijdvaardig?

“Absoluut, we komen op kruissnelheid. Ik geloof in de toekomst van mijn partij. Wij moeten de ruggengraat vormen van een vernieuwde, volkse centrumbeweging. De extreme partijen hebben geen realistische antwoorden. Wij wel: de oplossingen voor de problemen van de mensen liggen in het centrum.”