Vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open VLD) wil zich tonen: “Geen euro extra voor werklozen en leefloners”

“Geen euro extra voor werklozen en leef-loners.” Het is stoere taal van vicepremier Vincent Van Quickenborne. Zijn partij Open VLD wil weer op de voorgrond treden door de aloude liberale kaarten te trekken van werk en belastingen. Of geloofwaardigheid niet het grote probleem wordt? “Neen, ab-so-luut niet. Wij zullen beter scoren dan iedereen denkt.”

Vincent Van Quickenborne is naast vicepremier en minister van Justitie ook bevoegd voor de Noordzee, het grootste natuurgebied van het land. Dat betekent dat de West-Vlaamse liberaal morgen mee gastheer is van de prestigieuze Noordzeetop die plaatsvindt in het Fort Napoleon in Oostende. Van de partij zijn onder anderen de Franse president Emmanuel Macron, de Duitse Bondskanselier Olaf Scholz en de Europese Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen.

“De Noordzee wordt de groene energiecentrale van Europa”, vertelt Van Quickenborne in zijn bekende voluntaristische stijl. “Waar we vroeger voor olie naar Saoedi-Arabië keken en voor gas naar Rusland, gaan we in de toekomst voor windenergie naar de Noordzee kijken. Het potentieel is enorm, maar helaas lange tijd onderschat. Er komen niet alleen nieuwe windmolenparken, deze worden ook met elkaar verbonden via een energie-eiland dat in het Belgische deel van de Noordzee aangelegd wordt.”

Zal de top niet vooral in teken staan van veiligheid? Deze parken blijken ook een doelwit te zijn voor terreur en spionage.

“Natuurlijk. Opvallend trouwens: op de eerste Noordzeetop – vorig jaar in het Deense Esbjerg – was dat nog geen thema. Zo zie je maar hoe snel het kan gaan. We moeten inderdaad niet naïef zijn: Rusland probeert ook via deze weg een hybride oorlog te voeren met het westen.”

Staat het principe van vrije scheepvaart een echte beveiliging niet in de weg?

“Goede vraag. De vrije doorvaart is een internationaal principe dat ooit aangenomen is omdat de volle zee aan niemand toebehoort. Dat betekent dat de Russen vrije toegang hebben tot het belangrijkste deel van de Noordzee. (op dreef) Maar we zijn daarom niet machteloos. We hebben stevige wetgeving en een goed draaiend Maritiem Informatiekruispunt. Dat wij weten dat zij daar zijn, is al een stap vooruit, maar het is nog niet genoeg. We moeten hen ook durven afschrikken. Wist je dat Noorwegen al onderwaterdrones heeft om inspecties uit te voeren langs de kabels? Ook in Oostende is er een bedrijf dat zich daarin specialiseert.”

U wil van alles doen op de Noordzee. Is het tijd om na het land ook de zee in te palmen?

“Als dat op een verstandige manier gebeurt: ja. De ruimtelijke ordening aan land hebben we niet verstandig aangepakt. Zie de lintbebouwing, om maar één voorbeeld te noemen. Op zee pakken we het anders en vooral beter aan. Wij waren een van de eerste landen met een marien ruimtelijk plan, waarin we inzetten op meervoudig gebruik – visserij, energie, baggerwerken – mét respect voor de natuur. Vergeet niet dat 37 procent van onze Noordzee beschermd gebied is.”

België is ook het eerste land dat windmolens neerzet in deze beschermde gebieden. Dat is geen goede zaak, benadrukken organisaties zoals WWF.

“Ik ben het daar niet mee eens. Wij volgen hierin de wetenschap. We hebben 25 studies laten uitvoeren naar de gevolgen daarvan op de omgeving. Als blijkt dat een kabel schadelijk is voor de voortplanting van vissen, dan wordt die kabel op een andere plek gelegd. We hebben de inplanting van het energie-eiland verplaatst om grindbedden te beschermen. Trouwens: vandaag zien we dat de vissen het goed doen rond de eerste windmolenparken, omdat daar niet gevaren mag worden.”

Mag ik uw euforie een beetje temperen? Zelfs na alle geplande uitbreidingen zal deze windenergie nog maar goed zijn voor 25 procent van onze elektriciteit.

“Ik ben niet euforisch, ik ben voluntaristisch. (lacht) Maar inderdaad: het zal niet lukken met alleen hernieuwbare energie. Ook niet op lange termijn. We staan namelijk voor een gigantische elektrificatie van onze samenleving, waarbij we geen CO2 meer willen uitstoten. Zelfs met honderd procent hernieuwbare energie heb je geen stabiele en zekere energiebevoorrading. We zullen dus sowieso ook kernenergie nodig hebben.”

Was het dan geen waanzin van deze regering om het voorbije jaar twee kerncentrales te sluiten?

“(droog) Als de wereld verandert, moeten ook de inzichten veranderen. Vandaag is energie-onafhankelijkheid cruciaal geworden. Die beslissing was trouwens al genomen door de vorige regering. Wij hebben wel beslist om de twee jongste kerncentrales tien jaar langer open te houden. En als blijkt dat het haalbaar is, willen we ook de levensduur van de drie andere verlengen. Deze regering investeert bovendien tientallen miljoenen in onderzoek naar de nieuwe generatie van kerncentrales. Ik heb daar het volste geloof in.”

Is het dan geen tijd om de wet op de kernuitstap te herzien?

“We gaan dat ook doen. Dat is nodig om de twee jongste centrales langer open te houden.”

Ik bedoel een ander artikel: dat waarin staat dat er geen nieuwe kerncentrales gebouwd mogen worden.

“Deze discussie loopt nog. U weet dat niet elke coalitiepartner daar voorstander van is. We moeten overeen komen met alle zeven partijen.”

Binnen uw partij borrelt er meer en meer kritiek op die houding. ‘Dat u de nieuwe CD&V dreigt te worden, altijd op zoek naar het compromis’, hoor ik.

“Dat is niet waar. U zegt dat misschien, maar ik ga daar niet mee akkoord. Je kan perfect compromissen sluiten en toch helder zijn. De elektrificatie van de bedrijfswagens is daar een mooi voorbeeld van. Hebt u het interview gelezen van onze jongerenvoorzitter in De Standaard?”

Jawel. Hij wil een volledige omslag van de partij.

“(onverstoord) Hij wil vooral weer duidelijke taal horen en hij heeft daarin gelijk. De partij moet weer duidelijk zeggen waarvoor ze staat. Hebt u mij en mijn collega’s niet gehoord de voorbije weken? Dat het verschil tussen werken en niet werken veel groter moet: dat moet minstens 500 euro per maand bedragen. Dat voorstel heeft veel mensen geprikkeld, hoor. Ik heb nog nooit zoveel reacties gekregen. Dat wordt een belangrijk punt op het partijcongres dat we in mei organiseren.”

Ik zie de lezers al denken: weeral dingen beloven, maar waarom doet u het niet? U zit vandaag aan de knoppen, u levert zelfs de premier.

“We hebben al maatregelen genomen met deze en met de vorige regering. Dat heeft een verschil opgeleverd van 250 euro. (benadrukt) En ook deze bestuursperiode komt er nog een fiscale hervorming. Wie werkt, moet erop vooruit gaan. Meer zelfs: in deze hervorming mag er geen euro extra gaan naar werklozen en leefloners. Dat is voor mij essentieel. (benadrukt) Géén euro, hè: noteer dit maar goed. Dat zal een serieuze breuk met het verleden betekenen. Ken je het verhaal van Eva Pauwels? Zij gaat niet werken, omdat ze anders haar sociaal tarief verliest. Dat klopt allemaal niet, hè.”

U hebt dit sociaal tarief zelf uitgebreid, meneer Van Quickenborne.

“(geprikkeld) Omdat de energieprijzen door het dak gingen. Maar we hebben het ook zelf weer afgevoerd en wees maar zeker: het heeft bloed, zweet en tranen gekost.”

Dat klinkt misschien goed, maar ligt het probleem écht bij deze mensen? Zou het probleem niet liggen bij de torenhoge belastingdruk op arbeid?

“Ook. We moeten de twee doen. De lasten moeten omlaag, maar we moeten ook kijken naar de uitkeringen. Als je telkens de uitkeringen mee verhoogt, wordt het verschil niet groter, hè. En dat is wat de mensen zo kwaad maakt. Wie zich elke dag in het zweet werkt, houdt op het einde van de maand amper meer over dan wie niets doet.”

Uw collega-minister Karine Lalieux (PS) wil intussen de aanvullende pensioenen meer belasten.

“De PS wou ook ooit de trein gratis maken en de e-commerce afschaffen. Is dat gebeurd? Neen. Weet u wat het probleem is van de pensioenen in dit land? Dat er niet lang genoeg gewerkt wordt. Dat zal je niet oplossen door wie gespaard heeft, meer te belasten. We moeten de mensen stimuleren om langer te werken en tegelijk ook de anomalieën aanpakken.”

U kan beginnen met de politiek. Wat een pijnlijke week was het wéér.

“Politici zijn de enigen die zelf beslissen over hun loon en hun pensioen. Dat is niet gezond. Laat een extern orgaan alle aspecten bekijken en vastleggen en ook de vergelijking maken met andere Europese landen. Ik heb dat woensdag ook al in De Afspraak gezegd.”

Kan u één jaar voor de finish tevreden zijn over de regering?

“Ik vind dat de regering een onderscheiding verdient. We hebben het land op een goede manier door enkele ongeziene crisissen geloodst. Ondanks alle doembeelden zijn er de voorbije twee jaar 200.000 jobs gecreëerd én doen we qua economische groei beter dan andere landen. Maar wat mij vooral stoort, is het njet van Magnette (PS-voorzitter, red). Telkenmale we ambitie tonen, op vlak van begroting bijvoorbeeld, is hij de man die neen zegt. Dat betreur ik heel erg.”

Misschien was hij toch beter premier geworden?

“Bespaar me daarvan. Met een socialist als premier zou deze regering niets gerealiseerd hebben.”

Deze regering wou tonen dat België wel nog werkt, maar volgens de peilingen zouden de V-partijen de meerderheid behalen. Wat zegt dat?

“Dat is doemdenkerij. Weet u wanneer het gevaarlijk wordt? Als extreemlinks in Wallonië en extreemrechts in Vlaanderen de verkiezingen winnen. Want dan zal alles geblokkeerd worden. Weet u wat ook een verklaring is voor het grote begrotingstekort? De regeringsvorming die elke keer maanden en jaren aansleept. Dat is waarom wij dit anders willen organiseren. Wij vinden dat alle kiezers van het land moeten kunnen stemmen voor de premier. En als er geen regering gevormd wordt na zes maanden, moeten er nieuwe verkiezingen komen. Dat zal een einde maken aan de alle gijzelingen.”

Dat zou een grote hervorming vragen. Volgens CD&V-eminentie Koen Geens is dat niet meer mogelijk op federaal niveau.

“(windt zich op) Maar komaan, zeg. Deze regering bewijst elke dag het omgekeerde. En mag ik ook eens naar mijn departement wijzen? Of mag daar niet over gesproken worden? Twintig jaar lang is de digitalisering van justitie mislukt. Vandaag is ze in gang gezet. Vraag maar aan elke advocaat. Vijftig jaar lang hebben we geen korte gevangenisstraffen uitgevoerd. Sinds september doen we dat wel weer. Ik ben geen doemdenker, meneer Cobbaert. De mensen zullen volgend jaar goed beseffen wat er op het spel staat en zij zullen niet kiezen voor het risico op een totale blokkage. Ik ben daarom heel strijdvaardig. Wij zullen beter scoren dan iedereen denkt.”

Uw optimisme is bijna aandoenlijk. Vreest u niet dat uw geloofwaardigheid het grote probleem wordt?

“Neen, ab-so-luut niet. (enthousiast) Ik geloof inuphill battles. Kent u dat? Hoe moeilijker de uitdaging wordt, hoe strijdvaardiger ik me voel. Het congres komt eraan: dat wordt hét moment om onze standpunten scherp te stellen. Zonder liberalen wordt het verschil tussen werken en niet werken kleiner, zonder liberalen krijgen we vooral veel betutteling, zonder liberalen dreigt chaos.”

Maar met liberalen staan we bovenaan alle ‘rankings’ als het over belastingdruk gaat. U kan daar toch niet trots op zijn?

“(fel) Wat u zegt, klopt niet. Wat is er gebeurd dankzij de liberalen? De tarieven boven de vijftig procent zijn afgeschaft, de vennootschapsbelasting is verlaagd naar 25 procent en het aantal belastingschalen is gedaald. We doen véél dingen. En weet u waarop we ook trots zijn? Op onze sterke sociale bescherming, op onze sterke gezondheidszorg. Denkt u dat dat mogelijk blijft als het overheidsbeslag zakt naar pakweg 35 procent?”

Zal op het congres ook de partijnaam veranderd worden?

“De inhoud is de essentie, niet de naam. Maar als een naamswijziging de kers op de taart kan zijn, is dat mooi meegenomen.”

Dus op maandag 15 mei spreken we niet meer over Open VLD?

“(lacht) Dat moet u vragen aan mijn voorzitter. Dat is chefsache, zoals ze in Duitsland zeggen.”

Hoe is het met uw vrijheid? Kan u alweer gaan en staan waar u wil? U hebt de voorbije maanden enkele keren moeten onderduiken.

“De veiligheidsdiensten hebben mij gevraagd om daar discreet over te zijn. Daar is al genoeg over gezegd en geschreven.”