Enkele tips voor het 50ste Filmfest Gent (10-21 oktober)

Het beste van wat moet komen en het beste van wat is geweest

Stel je voor dat je aan het begin van het voetbalseizoen alle topmatchen die in de loop van het seizoen nog moeten komen in tien dagen tijd integraal kunt bekijken. Dat is wat het grootste filmfestival van ons land serveert: een voorbeschouwing van het beste van wat moet komen. En dat niet alleen. Je ziet er ook veel van het beste van wat is geweest. Want het Filmfest Gent is 50 jaar oud en blikt ook terug. Daarnaast doet het wat het al jaren doet: de schijnwerpers richten op onbekende pareltjes die nooit de grote schermen in ons land zullen halen.

Hier alvast enkele tips:

• ‘Holly’ van Fien Troch

Fien Troch en haar man en monteur Nico Leunen draaien al een tijdje mee in het internationale circuit.  Na ‘Kid’ en ‘Home’ pakt de Belgische regisseuse opnieuw uit met een eigenzinnige prent die recent nog mocht meedingen naar de Gouden Leeuw in Venetië. Een verhaal van twee outcasts, Holly en haar vriend Bart, in wie anderen van alles wat misschien niet is. Of toch wel? Troch had er geen grote sterren nodig, geen groot lawaai of effecten, om bij de internationale pers enthousiaste commentaren te vergaren die in het verhaal van een vijftienjarig meisje dat haar pesters lik op stuk lijkt te geven gelijkenissen zagen met de klassieke horrorfilm ‘Carrie’. De zeventienjarige debutante Cathaline Geeraerts won er met de Bisato d’Oro, een prijs voor haar acteerprestatie. 

• ‘Poor Things’ van Yorgos Lanthimos

De Griekse regisseur Yorgos Lanthimos is tegenwoordig niet alleen het knuffeldier van zowat elke cinefiel, hij staat ook bovenaan de lijst van iedere Hollywoodacteur die zich eens aan een auteursfilm wil wagen. Al sinds ‘The Lobster’ kan al wie hij aan het werk zet, zijn prijzenkast vullen. En met ‘Poor Things’ is het niet anders. Dat hij doet wat een ander nog nooit heeft gedaan trekt vooral durvers aan. Zoals Emma Stone die eerder met hem werkte in ‘The Favourite’ en hier aan de zijde van Mark Ruffalo en Willem Dafoe de meest onverschrokken vertolking neerzet uit haar stilaan indrukwekkende carrière. De film won in Venetië de Gouden Leeuw. En wat Lanthimos ook uitzonderlijk maakt in de auteurscinema: als er tranen vloeien bij de kijkers, dan is het meestal van het lachen. Zorg dat uw broeksriem niet al te strak aangespannen zit, want ‘Poor Things’ zal u doen schuddebuiken.

• ‘About Dry Glasses’ van Nuri Bilge Ceylan

Een andere auteur die voor veel filmliefhebbers geen kwaad kan doen, is Nuri Bilge Ceylan. Hij won eerder met ‘Winter Sleep’ de Gouden Palm in Cannes. In zijn typerende trage stijl – drieënhalf uur duurt de film – zet hij nog maar eens een drama neer in het onhergbergzame Anatolië, dat zich dit keer toespitst op een jonge leraar die in opspraak komt wegens een nogal ongepaste relatie met een van zijn leerlingen. Zeg maar ‘Jagten’ gemengd met een portie Tsjechov en wat Nabokov. Omdat hij als vrijgezel alleen maar meer verdacht lijkt, papt hij aan met een dame bij wie hij troost en verbinding vindt. Gelukkig voor Merve Dizdar, want zij won op het Festival van Cannes de prijs voor de beste actrice.

‘Ferrari’ van Michael Mann

Dat hij op zijn tachtigste nog een prestigeproject als ‘Ferrari’ gemaakt krijgt, heeft natuurlijk te maken met de voorgeschiedenis van Michael Mann. Als je films als ‘Heat’, ‘The Insider’ en ‘Collateral’ op je naam hebt, weet je wat regisseren is. Adam Driver heeft de juiste familienaam om Ferrari te spelen. Hij was in ieder geval al zeer overtuigend als buschauffeur (in ‘Paterson’), al stond zijn voertuig toen meestal stil. Recent nog speelde hij Maurizio Gucci, dus veel pasta zal er niet nodig zijn om Enzo Ferrari van een Italiaans accent te voorzien. Penélope Cruz is mevrouw Ferrari en Shailene Woodley is zijn minares Lina Lardi en de moeder van zijn enig kind. De film speelt zich af in 1957, het jaar dat het imperium van Ferrari even op de rand van de afgrond bengelde.

‘May December’ van Todd Haynes

Auteurscinema met sterren in de hoofdrollen, daar kan je altijd op rekenen bij Todd Haynes. En dat levert vaak heel veel moois op, zoals eerder in ‘Far From Heaven’ en ‘Carol’.  Dit keer zien we hoe Nathalie Portman het leven van Julianne Moore binnensluipt in een verhaal dat niet toevallig in de beeldtaal gegoten is van een telenovelle. Haynes’ manier om de spot te drijven met onze sensatiezucht. Want de roddelpers had ooit een hele kluif aan de affaire waarop deze film losjes gebaseerd is, die van de 35-jarige lerares Mary Kay Letourneau en een twaalfjarige leerling van haar. 20 jaar later blijken ze gelukkig getrouwd. Maar het personage van Nathalie Portman wil er het fijne van weten, want zij speelt een Hollywoodactrice die op het punt staat om de hoofdrol te spelen in een film over die ongewone relatie. Netflix kocht intussen de rechten op ‘May December’, dus zal hij niet al te vaak op de grote scherm te zien zijn.

‘Fallen Leaves’ van Aki Kaurismäki

Wellicht heeft de Finse regisseur al lang geen plaats meer in zijn trofeeënkast en toch moest hij voor zijn 20^ste film op het Filmfestival van Cannes alweer de juryprijs mee naar huis nemen. Zoals gewoonlijk zoomt hij in op figuren waar doorgaans niet al te vaak de camera op wordt gericht. En dat doet hij met zijn vertrouwde bitterzoete humor die de sympathie voor zijn protagonisten alleen meer vergroot. De eenzaten die hij deze keer opvoert zou je in andere omstandigheden zielenpoten noemen. Ansa wordt slecht betaald en uiteindelijk ook ontslagen in de supermarkt waar ze eten steelt dat over datum is en anders toch weggegooid wordt. Holappa houdt nog meer van de drank dan van haar, maar bij Kaurismäki gun je hen liefde, romantiek en een lang en gelukkig leven.

‘The Holdovers’ van Alexander Payne

Payne heeft het net als Kaurismäki vaak over mensen die niet van pijn gespaard blijven. Warmmenselijke en vaak grappige portretten van figuren die je zou willen knuffelen. Als je ‘Sideways’ en ‘Nebraska’ hebt gezien, wil je nooit meer iets van Payne missen. En blijkbaar is ‘The Holdovers’ weer zo’n juweeltje. Het is zijn eerste film die niet in het heden is gesitueerd. Hij keert terug naar het jaar 1970 om er het verhaal te vertellen van een leraar die tijdens de kerstvakantie op het internaat moet blijven om er te waken over de leerlingen die niet naar huis kunnen. De hoofdrol wordt gespeeld door Paul Giamatti, een topacteur die, zelfs al mocht je hem ertoe dwingen, niet zou weten hoe hij een slechte vertolking moet neerzetten.

‘The Old Oak’ van Ken Loach

De onverwoestbare linkse rakker heeft zelf iets van een oude eik. Ken Loach is intussen 87 en is steevast aanwezig op ’s werelds meest prestigieuze festivals om er de kijkers met zijn sociaal bewogen verhalen een geweten te schoppen. ‘The Old Oak’ is zijn allerlaatste film zegt hij zelf en de festivallieveling komt voor die gelegenheid nog maar eens naar Gent afgezakt. Nee, we gaan niet weer het grapje maken dat het gros van de gasten in Gent te oud is om er de trappen op te geraken. ‘The Old Oak’ waaraan Loach de titel van zijn film ophangt is de naam van de laatste kroeg in een verpauperd dorp in het Noorden van Engeland dat Syrische vluchtelingen dient op te vangen terwijl de rijkere regio’s de deuren gesloten houden voor die voorlogsslachtoffers uit den vreemde.

‘Perfect Days’ van Wim Wenders

Het is in de auteursfilm als in de rock ‘n’ roll. Sommige van die oude helden blijken onverwoestbaar. Wim Wenders is nog zo’n monument dat van geen ophouden weet. Naast zijn 3D-documentaire over de Duitse schilder en beeldhouwer Anselm Kiefer kan je in Gent ook en vooral zijn ‘Perfect Days’ zien. De film genoemd naar de klassieker van zijn oude maat Lou Reed, speelt zich af in Tokio, waar Wenders 40 jaar geleden al een bejubelde documentaire draaide over de legendarische cineast Yasujirō Ozu. ‘Perfect Days’ is, een verhaal over een man die met het kleine gelukkig is, is doordrongen van de stijl en de geest van diens werk. Hoofdrolspeler Kôji Yakusho won er de prijs voor de acteur voor in Cannes.

‘Io Capitone’ van Matteo Garrone

De maker van de maffiafilm ‘Gomorrah’ won recent nog op het Festival van Venetië de Zilveren Leeuw als beste regisseur voor ‘Io Capitone’, zijn relaas over twee naïeve Senegalese tieners die de levensgevaarlijke oversteek maken van Dakar naar Sicilië, door de woestijn, via de detentiecentra in Libië en met een wankele en overvolle boot over een woeste zee. Garrone werkte zonder professionele acteurs, maar één van zijn hoofdrolspelers, Seydou Sarr, hield er in Venetië de prijs voor de beste jonge acteur aan over.  Garrone wil dat de zelfgenoegzaamheid van de Westerse kijker doorbreken en dwingt ons met zijn film om de migratie eens van de andere kant te bekijken.

‘The Boy and the Heron’ van Hayao Miyazaki

Medeoprichter van de Japanse Studio Ghibli en animegrootmeester Miyazaki is intussen ook 82. In zijn nieuwste poëtische animatiefilms, zijn twaalfde, giet hij alle thema’s samen die hem al elf films lang bezighouden. Liefhebbers van het genre spreken van een zoveelste meesterwerk. En dus mag Miyazaki het festival afsluiten. Dit keer vertelt hij het verhaal van een jongetje dat een verlaten toren binnenstapt om daar door een sprekende reiger te worden meegenomen in een fantasiewereld. Een verhaal over meerderjarig worden en een wereld die beheerst wordt door conflict en verlies. Volgens producent Toshio Suzuki is ‘The Boy and the Heron’ de duurste Japanse film ooit gemaakt.

Nog meer Belgisch:

Hoezeer het Fien Troch gegund is dat ze met haar ‘Holly’ het festival mag openen, ergens is het ook vreemd dat die eer niet gegund is aan ‘Het Smelt’, het regiedebuut van Veerle Baetens dat ook kon rekenen op een selectie voor een internationaal topfestival, Sundance in Amerika. ’s Lands meest succesvolle actrice opende het Filmfestival van Gent als hoofdrolspeelster in ‘The Broken Circle Breakdown’ en ‘D’Ardennen’ en was er ook voor tal van andere films op de rode loper te zien. De verfilming van het waanzinnig succesvolle boek van Lize Spit met onder meer de Gentse Charlotte De Bruyne zal nu haar Belgische première kennen in Kinepolis Antwerpen, tijdens het Filmfestival van Gent.

‘Augure’ van Baloji is de Belgische inzending voor de Oscars. De film won de New Voice-prijs op het Filmfestival van Cannes en werd in Angoulême bekroond met de prijs voor de beste regie. Baloji, als migrant uit Congo in ons land terechtgekomen en ooit wachtend op een repatriëringsvlucht in een gesloten centrum van de dienst Vreemdelingenzaken, schreef en regisseerde niet alleen de film, hij was ook art-director, hielp de kostuums ontwerpen en zorgde tegelijk voor de soundtrack. Hij nam de film op in Lubumbashi en Kinshasa en gaat over ‘duivelskinderen’, jongeren die door hun omgeving als tovenaars of heksen worden beschouwd en alles doen om van dat stigma verlost te geraken.

‘Here’ : Bekender in het internationale festivalcircuit dan in eigen land zag Bas Devos zijn vierde langspeler, ‘Here’ net als zijn debuut ‘Violet’ bekroond op het Filmfestival van Berlijn. Trage, minimalistische cinema over twee eenzame zielen die op zoek zijn naar een doel in het leven en toevallig op elkaar stoten. Een film die licht en kleur vindt in het grauwe Brussel. Devos tracht vooral sferen, gedachten en emoties in beelden te vangen en zal niet laten zeggen wat getoond kan worden.

En noteer ook deze:

• ‘20.000. Especies de Abejas’: De achtjarige hoofdrolspeelster uit dit debuut van de Baskische regisseur Estabaliz Urresola Solaguren won op het Festival van Berlijn de zilveren beer voor beste actrice voor haar vertolking in dit teder portret van een achtjarig meisje dat in een jongenslichaam is geboren en zich verzet tegen de gedragspatronen die van haar worden verwacht. Maar even later blijkt dat haar strijd ook die van haar moeder en grootmoeder is.

• ‘All of Us Strangers’: waarin vier van de meest interessante acteurs van het moment worstelen met het leven en hun levensverwachtingen. Het begint allemaal met Andrew Scott (‘Sherlock’, ‘Fleabag’) die zich in de gedaante van Adam beroerd zit te voelen in zijn Londens flatje, tot hij een passionele relatie begint met zijn buurman Harry, die gespeeld wordt door Paul Mescal (‘Normal People’, ‘Aftersun’). Die zet hem aan om de confrontatie met zijn verleden aan te gaan en zo leren we ook zijn ouders kennen die vertolkt worden door Claire Foy, queen Elizabeth in het eerste seizoen van ‘The Crown’ en Jamie Bell, die 23 jaar geleden als jongetje de hoofdrol speelde in ’Billy Elliot’. Als al dat waanzinnige talent dan nog eens geregisseerd wordt door Andrew Haigh (‘Weekend’ en ’45 Years’) zou u best niet lang wachten om uw ticket te reserveren.

• ‘How To have Sex’: Molly Manning Walker maakt met deze spraakmakende prent haar langspeelfilmdebuut en won er meteen de felbegeerde Un Certain Regard prijs. Ze vertelt het verhaal van de zeventienjarige Tara die na de eindexamens met haar twee beste vriendinnen naar het Griekse stadje Malia op Kreta trekt om er zich over te geven aan drank, drugs en seks. Een ontnuchterende ervaring die haar leven op zijn kop zal zetten.  Veelgebruikte termen in de enthousiaste besprekingen in de Britse pers zijn ‘provocerend’, ‘wild’, ‘energiek’ of zoals The Guardian zei: ‘een merkwaardig onsentimentele film zonder de clichés die eigen zijn aan het genre van dat soort prenten over opgroeien’.

• ‘Inshallah, a boy’: de eerste Jordaanse film geselecteerd voor Cannes gaat over Nawal en haar man Ahmad die al een tijdje proberen een tweede kindje te krijgen. Maar dan overlijdt Ahmad plotseling en krijgt Nawal niet de tijd om te rouwen, want door de bemoeienissen van haar schoonbroer moet ze vechten voor haar erfenis. ‘Inshallah a Boy’ toont ons een maatschappij waar vrouwen onder druk gezet worden om hun eigendommen en rechten af te staan aan mannelijke familieleden.

• ‘Le Ravissement’ is een debuutfilm waarmee schrijfster en regisseuse Iris Kaltenbäck bij iedere vertoning indruk maakt. Dat ze met Hafsia Herzi (‘La graine et le mulet’) over een sublieme hoofdrolspeelster beschikt, zal daar wel toe bijdragen. Zij speelt een zeer toegewijde verloskundige die ongeluk heeft in de liefde en na een zoveelste klap het spoor helemaal bijster geraakt. Als ze uit eenzaamheid of pure onmacht een wel heel ingrijpende leugen uitkraamt, gaat het helemaal de verkeerde kant uit.

• ‘Das Lehrerzimmer’ van İlker Çatak is de Duitse inzending voor de Oscars en lijkt aanvankelijk een schoolklasdrama, maar al snel ontpopt de film zich als een heuse thriller. Het gaat over diefstallenplaag op een middelbare school waar een nieuwe, jonge lerares het opneemt voor een leerline die volgens haar onterecht wordt beschuldigd. Als ze in een collega de schuldige ziet, gaan de poppen aan het dansen en geraakt iedereen die iets met de school te maken heeft in de vurige strijd naar de waarheid betrokken. Eerlijk zijn kan zware gevolgen hebben.

Oud maar niet versleten.

Voor de vijftigste verjaardag van het festival selecteerde Patrick Duynslaegher, jarenlang filmjournalist bij Knack, tot voor enkele jaren ook artistiek directeur van Film Fest Gent en ongetwijfeld één van ’s werelds grootste nog levende memories van al wat film aangaat, een reeks vertoningen van intussen klassieke films die ooit op het Film Fest vertoond werden. Daarbij ook werk van Bernardo Bertolucci, Alain Resnais, Shohei Imamura, Robert Altman en Pedro Almodovar, maar ook van Terence Davies. Van hem wordt ‘Distant Voices, Still Lives’ getoond. Davies werd eigenlijk verwacht in Gent en zou er op 20 oktober een ereprijs krijgen, een Joseph Plateau-prijs voor zijn hele carrière. Helaas overleed hij het voorbije weekend op zijn 77-jarige leeftijd. Zijn allerlaatste film maakte hij in opdracht van het Film Fest Gent, de kortfilm ‘Passing Time’. Voor de 50^ste verjaardag liet het Film Fest, waar ieder jaar tal van evenementen rond filmmuziek worden georganiseerd, maar liefst 25 filmcomponisten een strook muziek maken, waar vervolgens evenveel regisseurs zich door lieten inspireren om een kortfilm te maken. ‘Passing Time’ heet de bijdrage van Terence Davies, wiens stem je een zelfgeschreven gedicht hoort voordragen voor zijn zus Maisey die twee jaar geleden overleed. De muziek is van de Urugyaanse Florencia di Concilio.  De dikke drie minuten durende film kan je hier bekijken en wordt bij wijze van eerbetoon ook vertoond voor de openingsfilm van Fien Troch dinsdag van start gaat.

En dit alles is nog maar een klein deeltje van wat er tussen 10 en 21 oktober in de Gentse filmzalen te zien is. Voor meer details en info: www.filmfestival.be