Het Zweedse Värmland: betoverende bossen en spannende verhalen

Lees ik Zweden, dan denk ik aan feeërieke bossen, uitgestrekte meren en statige landhuizen met een uitgebreid sauna-aanbod. En laat dat nu exact zijn wat Värmland – een provincie in het westen van het land – te bieden heeft.

door Phebe Somers

Värmland staat voornamelijk bekend om haar prachtige natuur, maar mijn reis start met een streepje geschiedenis en cultuur. De eerste stop waar de gids Jenny Nohrén – een echte local – ons mee naartoe neemt, is Borgvik. Een landelijk dorp waar je naast de oude, pittoreske huizen ook nog restanten van het recentere oorlogsverleden terugvindt. Een plek waar de tijd precies heeft stilgestaan, en tegelijk is meegeëvolueerd om te beantwoorden aan de toeristische vraag van de moderne tijd. Zoals bij Johanna Magnusson, die samen met haar broer een oude slijpsteenfabriek uit 1865 heeft omgebouwd tot een creatief atelier inclusief bar en restaurant. “Elk jaar organiseren we in Sliperiet twee kunsttentoonstellingen, tussendoor kunnen artiesten de ruimte gebruiken voor culturele evenementen en workshops. Dit alles in een historische setting. We hebben gerenoveerd, maar de link met de ijzerproductie die in deze streek zo belangrijk was blijft sterk zichtbaar. Het verleden omarmt hier de toekomst”, vertelt een trotse Johanna.

Ultieme rust

Na deze tussenstop rijden we steeds dieper het groen in, tot we bij Naturbyn aankomen. We merken het meteen wanneer we uit de auto stappen: dit is op en top Zweden. Terwijl we ons een weg banen door het weelderige bos komen we links, rechts en zelfs boven ons hoofd allerlei houten blokhutjes tegen. Exact 25 jaar geleden timmerde Tomas Peterson zijn eerste forest house, waarvoor hij enkel gebruik maakt van natuurlijke materialen. “Eigenlijk is het begonnen als een hobby, maar voor ik het wist had ik precies een klein ecovriendelijk dorp gebouwd. Mensen komen naar hier om één te zijn met de natuur, om weg van het haastige dagelijkse leven volledig tot rust te komen”, vertelt hij gepassioneerd. Intussen heeft Tomas zo’n acht slaaphutjes ter beschikking. Zijn pronkstukken zijn de boomhut en de twee floating cabins, die – zoals de naam het al doet vermoeden – drijven op het Eldan-meer. Vooral die laatste twee zijn in trek bij onze groep, maar de Zweedse goden staan duidelijk aan mijn kant: ik mag met mijn hebben en houden in de kano kruipen en richting één van de drijvende hutjes varen. Maar niet vooraleer we neerdalen op de hooibalen voor een heerlijk avondmaal bij kaarslicht. Op de ingenieuze, zelfgetimmerde barbecue maakt een goede vriend van Tomas allerlei lekkers klaar. Onze houten beker vullen we met heerlijk bronwater dat uit de bergen naar beneden stroomt.

De sfeer die hier hangt is ongeëvenaard. De avond wordt afgesloten met een gezellige zweetbeurt in zijn – wat had je nu gedacht – volledig houtgestookte sauna en een duik in het koele meer bij zonsondergang. Daarna is het tijd om mij terug te trekken op ‘mijn’ Dass Bååt. Voldoende kaarsen om de hut te verlichten, een privéterras inclusief grillmogelijkheden, een eigen ‘droog’ toilet, een heerlijk dubbel bed, … Met het kabbelende water op de achtergrond word ik vredig in slaap gewiegd. Ik word wakker met een volledig ander uitzicht dan toen ik mijn ogen sloot, dat heb je wel eens met een drijvende slaapkamer. De rust die over de vallei heerst valt moeilijk te beschrijven. Wie wil kan zich wagen aan de buitendouche: het water moet je zelf wel even verwarmen met behulp van een houtvuur. Ver weg van 5G-bereik en alle afleidingen die elektriciteit met zich meebrengt, kan je hier haast niet anders dan volledig in ontspanningsmodus raken.

Fika en folklore

We zetten onze reis verder naar Ulvsby Herrgård, het landhuis waar onder meer Koningin Christina I van Zweden meer dan 20 jaar lang stevige feestjes organiseerde. Al sinds de 17de eeuw is het een plek waar genot, relaxatie en gastronomie bovenaan het prioriteitenlijstje staan. Tegenwoordig overnachten veel wandeltoeristen en schrijvers in de manor. “Wanneer we aanpassingen doorvoeren in het interieur bieden de geesten wel weerstand, ze laten hun ongenoegen zeker voelen”, knipoogt de huidige eigenares Marianne Krönsjö. Na een boeiende rondleiding krijgen we enkele Zweedse specialiteiten voorgeschoteld, maar dan wel in een modern en culinair jasje. Koninklijk leven, hier ontdek je een beetje hoe dat voelt.

“Je bent niet in Zweden geweest, als je niet hebt genoten van een echte Swedish fika”, laten we ons iets later vertellen door gids Jenny. Fika is voor de Zweden wat de afternoon tea voor de Britten is. Het is een tas goeie koffie of thee, vergezeld door een breed assortiment zoete gebakjes in alle vormen en maten. Onze eerste kennismaking met deze heerlijke traditie vindt plaats in Gamla Kraftstationen i Deje, een oude elektriciteitscentrale uit de vroege 20ste eeuw die sinds 2013 dienst doet als kunstgalerie. Er hangt een hip en rauw sfeertje dat doet denken aan een Berlijnse artscene. Zowel de kunst als de fika stellen niet teleur … De boeiende dag wordt afgesloten in het nabijgelegen Dömle Herrgård Spa & Resort, een statig herenhuis waar we eerst kunnen genieten van een bubbelbad met uitzicht om ‘u’ tegen te zeggen voor we mogen aanschuiven aan tafel.

“De rijke geschiedenis van Värmland is doorspekt met kleurrijke folklore”

Natuurbad

Geen gebrek aan cultuur en ontspanningsmogelijkheden in Värmland, zoveel is intussen duidelijk. Maar een reis naar deze streek is niet compleet zonder je volledig te laten onderdompelen door adembenemende natuur. We bezoeken Kittelfältet, een natuurreservaat in Filipstad. Diepe kraters – veroorzaakt door de geologische veranderingen – zijn nu sprookjesachtige meren, turquoise gekleurd door de verschillende mineralen. We luisteren tijdens de wandeling tussen de torenhoge maar smalle bomen naar Kiln, een audioverhaal van John Ajvide Lindqvist waarbij we kennismaken met alle mythologische wezens die een belangrijk onderdeel van de Zweedse folklore vormen.

We wanen ons bijna in het verleden, toen de inwoners zittend rond het kampvuur hun verhalen deelden. Dat waren trouwens voornamelijk mijnwerkers, die in het holst van de nacht schimmen van de zogenaamde trollen en andere figuren aanschouwden. Dat leren we van schrijfster Helén Wigh, die ons meeneemt op een wandeling in Tilas Stoll: “Ik wou altijd al een spannend boek schrijven over de 19de eeuw, daarom ben ik de geschiedenis van deze omgeving beginnen onderzoeken. Ik leerde dat dit mijnendorp geen aangename plek was om te leven. Mensen waren zo arm als de straat, leefden in erbarmelijke omstandigheden als grotbewoners en elke dag stierven er mannen, vrouwen én kinderen in de gevaarlijke mijnen. Maar doorheen die rauwe naslagwerken sluimerden er ook vertelsels over onverklaarbare gebeurtenissen, de kleurrijke volkssprookjes zijn hier nooit ver weg.”

De mystieke geschiedenis van deze regio heeft trouwens een stevige invloed gehad op de kunst en literatuur in de rest van Zweden. Zo vergaarde Selma Lagerlöf – de eerste vrouwelijke auteur die de Nobelprijs voor Literatuur won – wereldwijde bekendheid met haar boek De wonderbaarlijke reis van Nils Holgersson. Wij bezoeken haar geboortehuis Mårbacka – waar ze ook op latere leeftijd naar terugkeerde – in Sunne. Het huis werd hersteld in de staat waarin de schrijfster het na haar dood heeft achtergelaten, waardoor je echt een inkijk krijgt in haar professionele én persoonlijke leven.

Het valt niet te ontkennen: dit stukje Zweden heeft een ferme indruk op mij achtergelaten. Wie houdt van luxe, lekker eten, ontspannen in de natuur en/of spraakmakende historische verhalen, zal in Värmland een fantastische tijd beleven.