Ontbijtbabbel met radiopresentatrice en Klara-netmanager Chantal Pattyn: “Kunstvakken schrappen op school, dat baart me grote zorgen”

Er is er een jarig, hoera hoera, dat kun je wel zien, dat is… Klara. Het ooit zo ‘klassieke’ radionet van de openbare omroep – tegenwoordig is Klara veel meer dan klassieke muziek – wordt aanstaande woensdag 20 jaar. De zender viert dat met een reuzegroot verzoekprogramma, De Zondag viert dat met een reuzegroot ontbijtinterview met netmanager Chantal Pattyn.

Ze is trots op haar zender, zoveel is duidelijk, zelfs al werkt de internetverbinding tijdens ons Zoom-gesprek zo vroeg in de ochtend niet vlot mee. En Chantal Pattyn – ooit Studio Brussel-stem en gezicht van De zevende dag – heeft alle reden om trots te zijn. Op twintig jaar tijd is ‘haar’ radiozender uitgegroeid tot een uiterst interessant buitenbeentje in het Vlaamse radio- en cultuurlandschap. “In de loop der jaren zijn we afgestapt met ons voor te stellen als de cultuurradio vol klassieke muziek. Klara is nu een bestemming op zich, waar alles in het teken staat van verwondering. Met heel wat klassiek, maar ook jazz, wereldmuziek, avant-garde, filmmuziek, elektronica, … We praten over kunst, literatuur, film, architectuur en zo veel meer. Met man en vrouw en macht hebben we twintig jaar lang aan dit unieke merk gewerkt. Vol trots en blijdschap blik ik terug op die twee decennia. Behalve wanneer ik in de spiegel kijk en denk: holy shit , twintig jaar (lacht). Ik ben nu 52 en was toen 32. Het scheelt niet veel of Klara is de helft van mijn leven.”

Mag ik je nog twintig jaar bij Klara toewensen, of in ieder geval nog een lange toekomst?

Dat mag. Ik hoop in ieder geval op nog een mooie, lange toekomst bij Klara. Al is het ook een goed moment om eens heel kritisch naar onszelf en naar het cultuurlandschap te kijken. In mijn uitzendingen van morgen en overmorgen zal het daarover gaan. Want ergens maak ik me ook wel zorgen: het was nooit zo gemakkelijk om kunst en cultuur te beleven en toch zijn er steeds meer mensen die er niet of nauwelijks mee te maken krijgen. Kijk naar het debat in onze middelbare scholen waar het vak esthetica dreigt te verdampen. De basiskennis over kunst en cultuur kan dan niet meer goed doorgegeven worden en zo kweek je straks jongeren die niet eens weten wie Rubens of Mozart zijn. Dat is een ramp. Ik kom zelf uit een milieu waar niet aan kunst gedaan werd. Die liefde is me bijgebracht door leerkrachten. We moeten opletten dat door de kenniskloof kunst geen niche wordt voor de happy few. Zeker niet na alle inspanningen van de sector.

De verjaardag van Klara wordt gevierd met een verzoekprogramma (Klara 20) dat vijf dagen duurt. Luisteraars konden en kunnen hun favoriete muziek inzenden. Wat zou jij zelf inzenden?

Misschien eerst even dit: wij hadden uiteraard heel wat voorbereid om met onze verjaardag naar buiten te treden. Maar door corona moest alles terug in de schuif. Nu hebben we de rollen omgedraaid en gaan alle presentatoren van Klara vijf dagen lang luisteren naar de luisteraars. Zij kiezen de muziek, wij praten de nummers aan elkaar. Ik ben trouwens heel benieuwd naar de muziek die ze gekozen hebben. Zelf zou ik zeker een aria kiezen, wellicht Sempre Libera uit Verdi’s La Traviata. Ik begin altijd luidop mee te zingen als ik dat hoor! Ik zou ook wel iets van Miles Davis kiezen, misschien iets van Olivier Messiaen en een lied van Schubert in het West-Vlaams door Wannes Cappelle. Die cd is nog maar net uitgekomen.

Je bent zelf een cultuuromnivoor. Hoe zwaar was 2020 voor jou?

2020 was een drama. Vlak voor de eerste lockdown zou het Klarafestival van start gaan, waarvan we nog één concert hebben laten doorgaan en live gestreamd voor een lege zaal. Daarna is alles weggevallen: de Koningin Elisabethwedstrijd, Iedereen Klassiek en de volgende editie van Klara in deSingel. Afgelopen zomer tot september was er weer heel wat animo, maar je zag die tweede lockdown zo aankomen. Alle investeringen en moeite weer voor niets. Dat is voor alle betrokkenen, voor en achter de scène en schermen, ontzettend pijnlijk. Ik mis het ook enorm. Op 18 mei, toen de musea weer opengingen, stond ik ’s morgens vroeg al in Bozar. Ik was zo dankbaar, ik kon wel huilen. Ik heb in die periode ontzettend veel gezien en gedaan, zoveel dat ik ook wel een tijdje zonder kan. Maar het gaat niet om mijn gevoelens als cultuuromnivoor, mijn hart gaat uit naar alle betrokkenen die dit bloedbad meemaken. Een sector die zo lang zonder perspectief zit, met lede ogen aanschouw ik het. Ik vind ook dat men heel streng is geweest voor de sector. Je mocht wel naar de Ikea, maar niet naar een kleine coronaproof voorstelling. Je mocht wel op een vliegtuig, maar niet naar een groot museum waar je perfect veilig kunt rondlopen. Niet gek dat er campagne werd gevoerd dat cultuur ook essentieel is. Ik woon in Brussel en zie hier zoveel mensen zonder mondmasker rondlopen. Als ik dan zie wat de prijs is die anderen moeten betalen voor zo’n roekeloos gedrag, dan word ik kwaad. Ik ben ook niet bang om mensen aan te spreken op hun gedrag. Ze kunnen me hier ondertussen al als politieagent aannemen (lacht).

Wanneer deze nachtmerrie ooit voorbij is, wat is dan het eerste dat je doet?

Ik denk dat ik die dag alles zal doen: drie tentoonstellingen bezoeken, een voorstelling bijwonen en dan met vrienden uiteten. Diezelfde avond boek ik wellicht nog een reis naar het buitenland. Ik leef heel solitair en houd het zeer veilig, maar eens het mag ben ik weg, zo ver mogelijk. Gelukkig was ik met mijn zoon in februari nog even in New York. Zo lang geen grens oversteken, het botst heel erg met mijn karakter.

Klara 20, vanaf woensdag 2 december op Klara, klara.be en via de app van Klara.