“De schaamte heeft mij lang in de weg gezeten”: Katrien De Ruysscher maakt reeks over alcoholverslaving

Op alcoholverslaving rust nog steeds een taboe. Dat weet actrice Katrien De Ruysscher vanuit haar eigen verleden. Haar vader overleed in 1997 op 45-jarige leeftijd aan de gevolgen van zwaar alcoholmisbruik. Jarenlang ervaarde ze schaamte en onbegrip over zijn doodsoorzaak. Uit die schaamte ontstond de nieuwe VRT Canvas-reeks ‘Voorbij de schaamte’.

In deze docureeks praat Katrien openhartig met mensen die lang geworsteld hebben met hun alcoholverslaving. Ze ontmoet vijf mensen van verschillende leeftijden, van een twintiger tot een zeventiger, allemaal gestopt met drinken. Hoe geraakten zij uit hun verslaving? Welke rol speelde hun omgeving daarin? En hoe gaan ze om met een samenleving waarin alcohol overal aanwezig is? Katrien gaat ook in gesprek met enkele experten om antwoorden te zoeken op haar vragen. Zo probeert ze een ander beeld te krijgen van haar vader en alle andere mensen die kampen met een verslaving.

Hoeveel eigen schaamte moest je voorbij om deze reeks te maken?

“Behoorlijk wat. De schaamte over de situatie van mijn vader heeft me lang in de weg gezeten. Twintig jaar lang heb ik er nooit over willen praten. Toen ik 18 was, overleed hij aan de gevolgen van zijn alcoholverslaving. Ik was toen boos, ten eerste omdat hij zijn gezin in de steek had gelaten – mijn ouders zijn gescheiden toen ik 8 jaar was – maar ook boos over de manier waarop hij gestorven was. Waren mijn zus en ik het dan niet waard om tegen die verslaving te vechten? Door op een gegeven moment zelf de 45 te naderen, belandde ik op een scharniermoment: wat was de rol van alcohol in mijn eigen leven? Mijn drankgebruik was absoluut niet problematisch, maar alcohol had wel – zoals bij zoveel anderen – een plek in mijn leven. Vroeger werden daar amper vragen bij gesteld. Maar ik had het plots gehad met alcohol en wilde een ander voorbeeld stellen naar mijn kinderen. Ik ben dan zelf gestopt met drinken.”

Heb je op een bepaalde manier meer begrip gekregen voor je vader?

“Dat is het grootste cadeau dat deze reeks me al gegeven heeft: ik heb het beeld dat ik van hem had kunnen bijstellen. Ik ging ervan uit dat mijn vader geen karakter had, maar door met heel wat getuigen en experten te praten, ben ik milder geworden. Het is helemaal niet zo evident om te stoppen met drinken, zelfs al heb je geen alcoholprobleem. We leven, zeker in België, in een maatschappij die alcoholconsumptie aanmoedigt. Vele generaties kinderen zijn opgegroeid in een huis waar elke avond tijdens het eten alcohol op tafel kwam. Wanneer mijn oma vroeger op bezoek kwam, dronk ze eerst een porto en daarna wijn. Ik herkende dat ook bij mezelf. Volledig stoppen voelde aan als een bevrijding.”

“Twintig jaar lang heb ik er nooit over willen praten”

De les is dus: alcohol blijft een zwaar onderschat probleem?

“Dat is ook zo, maar er is wel iets aan het verschuiven. Jongeren in België zijn relatief goed bezig, ook al hoor je wel eens verhalen van jongeren die bingedrinken en op de spoed belanden. Maar wat nog niet veranderd is, is hoe we naar mensen met een verslavingsproblematiek kijken. En dat is dus met heel veel schaamte en taboe; er wordt nauwelijks over gesproken. Mensen die goed kunnen drinken en veel trakteren, hebben veel vrienden; tot op het moment dat het problematisch wordt, want dan trekken die vrienden zich snel terug. Nuchter worden blijkt een heel eenzaam proces, met heel weinig steun vanuit de omgeving en het beleid. De boodschap van de reeks is: we zouden met wat meer mildheid moeten kijken naar mensen die kampen met verslaving. Want het kan iedereen overkomen.”

Een ambitieuze boodschap in een land dat wereldfaam heeft gemaakt met bier.

“Die cultuur is natuurlijk een deel van het probleem. Bierbrouwen is immaterieel cultureel erfgoed. Dat vereist een beter preventiebeleid en een betere zorg voor mensen met een alcoholverslaving. Weet je dat geen enkele hospitalisatieverzekering in België een traject in verslavingszorg dekt? Daardoor zijn de meesten helaas op zichzelf aangewezen.”

‘Voorbij de schaamte’, vanaf 12 februari elke woensdagavond om 21.20 uur op Canvas.