Wat als je weet dat het einde van je leven nadert en je wil graag nog een laatste portret? Het is een vraag die fotografe en documentairemaakster Lieve Blancquaert regelmatig krijgt. In de nieuwe VRT 1-docureeks ‘Het laatste portret’ gaat ze op deze vraag in en brengt ze vier mensen in beeld die beseffen dat het leven binnenkort kan eindigen.
Het laatste portret is het verslag van een lange, intense en emotionele dag die voorzichtig opbouwt naar die ene laatste foto. Als kijker stap je mee in het levensverhaal van vier mensen die er binnenkort waarschijnlijk niet meer zullen zijn. Voor de laatste keer, en soms na lang twijfelen, gaan ze op de foto samen met hun geliefden, vrienden en familie. In de vele gesprekken die Lieve met hen voert, ontdekken we hoe deze mensen in het leven staan. Het laatste portret is de pakkende afscheidstournee van hen die het aandurven te spreken over de dood. Want wie de dood in de ogen durft te kijken, komt uit bij het leven zelf. En dat is wat de docureeks wil zijn: een hartverwarmend eerbetoon aan het leven én de liefde.
Het is niet de eerste keer dat de nakende dood het onderwerp is van je programma. Maak je ook wel eens iets lichts en luchtigs?
(lacht) “Nee, eigenlijk niet. Iets lichts en luchtigs maken interesseert me niet zo. Ik denk bovendien dat andere tv-makers daar veel beter in zijn. Ik leid trouwens uit je vraag af dat je Het laatste portret zwaar vindt, maar daar ga ik niet mee akkoord. Er zit veel humor in, en natuurlijk heel veel liefde. Ik heb in het verleden natuurlijk Last days gemaakt, dat over afscheid nemen ging, maar ik ben zeker niet geobsedeerd of gefascineerd door de dood. Ik wil het thema gewoon niet uit de weg gaan. Ik vind dat we niet in een kramp mogen schieten wanneer het over de dood gaat. De zwaarte errond is niet nodig. Bovendien gaat het nieuwe programma veel meer over liefde, de betekenis van relaties en de kracht van afscheid nemen, dan over de dood. De vier mensen die ik portretteer leven keihard wanneer ik hun laatste portret schiet.”
Je portretteert vier mensen die de dood wel in de ogen kijken. Vier totaal verschillende mensen, in leeftijd, gezinssituatie, ziekte, … Was hun reden om hieraan mee te werken wel dezelfde: een troost bieden voor de achterblijvers?
“Finaal denk ik van wel, al verwoordt niet iedereen dat op dezelfde manier. Maar ze doen het zeker allemaal om het afscheid te verzachten en om die herinnering te hebben. Ik heb verschillende mensen horen zeggen dat ze het een prachtig document vinden voor wie achterblijft. En ik denk dat dat het belangrijkste is.”
“Al die kinderen die aan het sterven zijn in de Gazastrook zouden ook een programma mogen krijgen”
Hoe emotioneel is zo’n opnameperiode voor jou?
“Heel erg emotioneel, maar ik wil dat niet tonen omdat het niet over mij gaat. Het is hun portret, hun afscheid. Maar automatisch denk je dan ook aan jezelf, je eigen leven en familie, je eigen afscheid ooit. Dat brengt emoties met zich mee. Sowieso ben ik al heel snel geëmotioneerd, maar ik vind dat niet erg. Ik heb liever dat het mij raakt dan dat het mij niets doet. Ik voer liever geen gesprek dan eentje zonder intensiteit. En bij zulke mensen is geen enkel moment nog banaal. Dat maakt het heel erg mooi en leerrijk.”
Je portretteert nu vier mensen; dat hadden er ook zes of acht kunnen zijn.
“Of achtentwintig. Heel veel mensen hadden een programma mogen krijgen. Al die kinderen die aan het sterven zijn in de Gazastrook zouden ook een programma mogen krijgen. Daar denk ik nu vaak aan, aan hoeveel mensen geen enkele kans hebben om ooit afscheid te nemen. In ieder geval zijn het nu vier afleveringen. Ik weet niet of er nog zullen volgen. De tijd zal het uitwijzen. We hadden trouwens nog een vijfde, een jonge studente met een hersentumor, die helaas overleed voordat we begonnen te filmen. Het was haar grote wens, en die van haar familie en vriendinnen, om hier nog aan mee te kunnen werken, maar helaas is dat niet meer gelukt.”
‘Het laatste portret’, elke dinsdag rond 20.40 uur op VRT 1.
