Ontbijtbabbel met actrice, zangeres en schrijfster Tiny Bertels: “Ik laat me leiden door mijn innerlijke onrust”

Een blik op haar Wikipedia-pagina verraadt flarden van haar talent: Tiny Bertels was de afgelopen drie decennia te bewonderen in talloze tv-, film- en theaterprojecten. Als actrice won ze een Ensor, als schrijver van een tv-reeks (Lost Luggage) ontving ze een European Script Award. Toch blikt de sympathieke Kempense niet graag terug, wel vooruit. “Ik ben eigenlijk niet bezig met wat ik al gedaan heb. Ik stel me eerder de vraag: wat kan ik nog betekenen?”

In een Italiaans eethuisje in het centrum van Antwerpen, niet ver van Tiny’s woning, probeer ik alles op te schrijven – en tegelijkertijd te snappen – wat de actrice tijdens ons geanimeerde ontbijtinterview vertelt. Ik begrijp al snel hoe toegewijd Tiny Bertels is. “Als kunstenaar ben je altijd naïef genoeg om te denken dat je een rimpeling op het water kunt teweegbrengen. Af en toe lukt dat ook. Als je zelf beweegt, zet je dingen in beweging; soms heel kleinschalig, soms wat groter. Niet dat ik mijn talent gebruik om de wereld te verbeteren, maar wel om iets te tonen. Ik wil mensen graag op een andere manier naar de wereld laten kijken dan dat ze gewend zijn.”

Voordat we in je carrière duiken: hoe ziet jouw ideale zondag eruit?

“Rustig wakker worden, rond een uur of negen opstaan en dan wat joggen. Als het lukt voor de beentjes een kilometer of 10 tot in park Den Brandt of het Middelheimpark. Als ik niet ga lopen, hang ik liefst nog wat langer rond in pyjama, ontbijt ik met mijn gezin en breng daarna een bezoekje aan ouders of schoonouders. Zondag is de ideale dag voor een familiebezoek. En eigenlijk ook wel voor de cinema of voor het theater.”

Je bent natuurlijk zelf actrice. Kijk je wel eens naar de reeksen of films waar je zelf in meespeelt?

“Ik kijk sowieso heel weinig tv en ik moet toegeven dat het geen hobby is om mezelf op tv te zien. Als je acteert, doe je dat vanuit een innerlijke wereld; het is dan heel raar om het van buitenaf te zien. Als ik bijvoorbeeld naar een ‘dubbing’ moet, waarbij ik sommige stukken tekst opnieuw moet inspreken terwijl ik naar de beelden kijk, dan moet ik me daar echt voor wapenen. Ik kan me anders heel slecht voelen.”

Ik wil mensen graag op een andere manier naar de wereld laten kijken dan dat ze gewend zijn”

Door je eigen prestaties? Terwijl je zo’n gevierd actrice bent met een prachtig palmares?

“Goh, dat valt toch allemaal wel mee. Natuurlijk hoop je altijd dat je goed bent in wat je doet, maar vaak is het toch een zoektocht. De ene keer lukt al wat makkelijker dan de andere.”

Nochtans hoor ik dat het publiek bij je nieuwe theatervoorstelling dolenthousiast is. Samen met Evelien Bosmans speel je – en nu moet ik geconcentreerd blijven – ‘Incompetentiecompensatiecompetentie’. Dat vereist een woordje uitleg.

(lacht) “Deze voorstelling is geschreven uit een soort onmacht over wat er allemaal aan de hand is in de wereld. Als je de politiek mag geloven is de vluchtelingenproblematiek bijvoorbeeld meer een probleem voor ons, dan voor de vluchteling die wanhopig in een rubberbootje stapt, vandaar dat alle manieren om hen terug te sturen gerechtvaardigd zijn. Dat het mensen zijn zoals jij en ik, wordt vergeten. We praten in het stuk vanuit onze eigen positie, onze westerse privileges, blinde vlekken en verlangens. Over hoe erg we alles vinden, maar ons tegelijkertijd meer zorgen maken over hoe lang de lasagne in de oven moet. En of we geen zwembadje in de tuin zouden laten steken nu het steeds warmer wordt. Het gaat over ons zogenaamde onvermogen, onze incompetentie om bepaalde zaken aan te pakken of om dingen te veranderen die dringend veranderd moeten worden. Dat klinkt misschien allemaal heftig, maar op het podium gezet krijgt het al snel een komisch effect, want mensen herkennen zichzelf in gesprekken die naadloos overgaan van luxeproblemen naar grote wereldproblematiek. Wij zijn ons totaal niet meer bewust van hoe bevoorrecht we zijn. Het is dus een tragikomisch toneelstuk geworden vol uiterst herkenbare, maar daarom niet minder pijnlijke gesprekken.”

Als we het hebben over zaken die verontrusten: maak je je wel eens zorgen over de culturele sector waarin je al drie decennia rondwaart?

“Uiteraard. Cultuur kan zoveel betekenen voor een maatschappij; toch gaat er steeds minder geld naar toe. Muziek, theater, dans, het geeft ons zoveel. Het kan ons doen nadenken, stilstaan, ontroeren. Het kan mensen bewegen. Geld vloeit tegenwoordig vooral naar tastbare zaken, en dat is zorgwekkend. Ook zorg en onderwijs, zaken die niet tastbaar zijn, moeten veel meer gewaardeerd worden.”

Je hebt heel wat mooie tv-projecten op je palmares. Hoe ambitieus ben je nog, wat wil je nog allemaal verwezenlijken?

“Momenteel ben ik nog even aan het bekomen van het schrijven van de huidige voorstelling. Dat is altijd een heel intensief traject, waarbij je als maker heel kwetsbaar bent. Volgend seizoen speel ik bij het Toneelhuis mee in Voor het pensioen van Thomas Bernard. Wat daarna komt, zal blijken. Ik schrijf vanuit een innerlijke onrust, een drang om iets te vertellen of om dingen te begrijpen – of dat nu in een tv-reeks is, een theaterstuk of in de muziek. En als het iets is waar ik me vrij in kan voelen of met fijne gedreven mensen kan samenwerken, dan maakt het niet uit of dat in het theater of op tv is. Ik wil vooral graag een andere stem laten horen dan de stem die overal al aan bod komt. De stem van mensen die niet altijd het hardste roepen.”

Ik was je in het begin van ons gesprek nog vergeten te vragen: waar bezondig je je aan?

(lacht) “Aan zoetigheden. Qua zonde valt dat toch goed mee, niet?”

Tiny Bertels en Evelien Bosmans spelen ‘Incompetentiecompensatiecompetentie’ dit seizoen nog vijf keer: op 20/3 in Herzele (CC De Steenoven), op 21/3 in Mol (Cultuurcentrum Mol), op 22/3 in Meulebeke (OC Vondel), op 25/3 in Willebroek (CC De Ster) en op 26/3 in de Arenbergschouwburg in Antwerpen.