Ontbijtbabbel met schrijver, columnist en voormalig tv-maker Sam De Graeve: “Zwijgen is soms geen verkeerde keuze”

Vijf jaar geleden wandelde Sam De Graeve langs de 117 kilometer lange Muur van Hadrianus in het gezelschap van zijn pa. Tijd zat dus voor lange vader-zoongesprekken. Toch bleek bij thuiskomst nog lang niet alles verteld. Toen vader De Graeve met spoed in het ziekenhuis werd opgenomen, kroop Sam in zijn pen. Het resultaat: ‘Dag vader,’ een ontroerend boekje dat het midden houdt tussen een reisverslag en een afscheidsbrief.

In de wereld van de televisie, de journalistiek en andere letteren, is Sam De Graeve een klinkende naam. Op zijn cv staan een slordige 17 jaar bij Woestijnvis (waarvan 3 jaar als creatief directeur), 2 jaar als hoofdredacteur bij HUMO, een eeuwigheid als freelance journalist en columnist, een eervolle vermelding als jarenlange drijvende kracht achter De Slimste Mens ter Wereld en sinds een jaar of drie uitgever bij Borgerhoff & Lamberigts. Alsof dat nog niet genoeg is, brengt de sympathieke Gentenaar ook af en toe een boek uit. In 2009 was er Reizen met dochters , nu is er – toch enigszins in hetzelfde thema – Dag vader, . Aanleiding was de spoedopname van diezelfde vader, en de cruciale vraag: ‘Vader, hebben wij elkaar alles wel gezegd?’.

In dit boek heb je twee elementen verweven: jullie wandeltocht in Engeland en die spoedopname. Dat was de trigger om nog snel even alles op papier te zetten?

“Inderdaad. Kijk, als je een jaar of 50 bent, zie je op Facebook regelmatig berichten over ouders die komen te gaan. Vaak stoot me de banaliteit en zeemzoeterigheid van zulke berichten tegen de borst. Je leest dan boodschappen als ‘Ik heb je zo graag gezien’, met een foto erbij. Dat vind ik best triestig. Mijn vader leeft nog, voor de duidelijkheid, maar waarom zou je moeten wachten tot iemand sterft om te zeggen wat je denkt? Ik vond het veel moediger om bij leven bepaalde zaken nog uit te spreken. Kafka heeft het me ooit voorgedaan. Toen hij wilde trouwen, liet zijn vader weten dat hij het daarmee oneens was. Kafka schreef toen een brief van 80 pagina’s aan zijn vader, een intense brief die ik altijd bewonderd heb omdat hij zo knap de heftige emoties tussen vader en zoon weergeeft. Maar Franz durfde hem niet aan zijn pa te geven, dus gaf hij hem aan zijn moeder, die de brief ook niet durfde af te geven. Uiteindelijk is iedereen gestorven zonder dat die brief ooit de bestemmeling heeft bereikt.”

Waarom kon je hem niet zeggen wat je wilde zeggen, in plaats van het in een boek te gieten?

“Daar ben ik niet zo goed in. Ik denk veel vaders en zonen niet. En ik weet ook niet zeker dat het een generatieprobleem is. Ik ben weliswaar veel meer met mijn kinderen bezig dan de generatie van mijn vader, maar ik merk dat ik met mijn zoon ook minder makkelijk spreek dan met mijn dochters.”

Hoe reageerde je vader op het boek? Was je bang voor zijn reactie?

“Enorm! Omdat hij niet thuis was, had ik het manuscript in zijn brievenbus gestopt. Pas na vier dagen kwam een sms met één woord: boeiend. Die vier dagen waren heel lastig. Verder is er eigenlijk nauwelijks nog over gesproken. Maar het feit dat hij twee tekeningen voor het boek heeft gemaakt, was misschien nog het beste antwoord (vader Jan De Graeve – of beter: Ian – was jarenlang cartoonist bij Knack, red.) . Zijn reactie paste trouwens perfect bij de thematiek. Het boek gaat over praten en zwijgen. En zwijgen is soms geen verkeerde keuze.”

Een groot deel van het boek gaat over jullie wandeltocht en jullie interactie – of vaak gebrek daaraan – tijdens die tocht. Is het een aanrader, die Muur van Hadrianus?

“Ik zou het zo opnieuw doen, die 117 kilometer in het noorden van Engeland. Het is een wandeling van kust naar kust, van Newcastle naar Carlisle, langs restanten van die 1900 jaar oude muur. De landschappen onderweg zijn fantastisch, de steden vaak triest – zeker wanneer het regent. Engeland is toch een zeer merkwaardig land, met een enorme kloof tussen arm en rijk, met prachtige natuur, maar ook met grote armoede.”

Zo met één familielid op reis gaan, blijkbaar doe je dat wel vaker.

“Klopt. Ik heb ooit een boek geschreven over reizen met dochters. Gezinsvakanties zorgen namelijk altijd voor een immense drukte. Als je er één iemand uitpikt en je gaat met z’n tweeën op reis, dan kun je pas echt naar elkaar luisteren. In ons gezin proberen we dat ook te doen. Mijn vrouw die met een van de kinderen op reis gaat, of ikzelf. Daar heb je echt wat aan. De intensiteit van zulke reizen is heel mooi.”

‘Dag vader,’ (Borgerhoff & Lamberigts, 22,99 euro) ligt sinds kort in de winkelrekken. Online bestellen kan via www.borgerhoff-lamberigts.be .