Ontbijtbabbel met radiopresentator en boekenliefhebber Tom De Cock: “Nu is het belangrijk dat mensen blijven lezen”

In een wereld zonder corona is 1 november een absolute hoogdag voor liefhebbers van boeken. Maar dit jaar blijft de Antwerp Expo, het bruisende toneel van de Boekenbeurs, zo goed als leeg. Op driehonderd auteurs en één enthousiaste boekenwurm na. Tom De Cock presenteert namelijk zijn Boekenmarathon. “Het belang van lezen en taalvaardigheid mag niet onderschat worden.”

Het is een vreemd en ietwat mistroostig decor voor een ontbijt, zo’n lege hal van de Antwerp Expo. Maar het maakt wel meteen duidelijk wat we dit jaar tussen Allerheiligen en Wapenstilstand zullen missen: honderden standjes, een duizendtal schrijvers, zo’n 125.000 bezoekers, tal van interviewsessies en vele tienduizenden verkochte boeken. Corona trok een flinke streep door die rekening, al probeert Tom De Cock er nog het beste van te maken met zijn Boekenmarathon. Elf dagen lang, acht uur per dag interviewt de voormalige MNM-stem in totaal driehonderd schrijvers, van wie de meeste effectief aanwezig zullen zijn in de Antwerp Expo. “Ik besef maar al te goed dat dit een noodoplossing is, bij gebrek aan beter. Maar we proberen tenminste iets, in de hoop dat we mensen aan het lezen krijgen. Om de economische klappen die de uitgeverijen en lokale boekenwinkels krijgen ietwat te verzachten.”

Hoe erg is het dat de Boekenbeurs dit jaar niet kan doorgaan?

Voor mij persoonlijk is de Boekenbeurs een jaarlijkse afspraak met boeken. Als kind kwam ik hier al met mijn vader. Hij heeft mij en mijn zus het belang van lezen bijgebracht en nam ons mee naar de Boekenbeurs om ons iets nieuws te laten ontdekken. Want daar gaat het toch om: door die gangen schuifelen en je laten verrassen door wat je tegenkomt. De afgelopen jaren heb ik hier bovendien vaak gewerkt voor de radio. Het was dus wel een behoorlijke schok om te horen dat de Boekenbeurs 2020 geschrapt werd. Natuurlijk, in het licht van de wereldgebeurtenissen, is dit een klein offertje dat we op het altaar van corona moeten brengen. Maar het is jammer dat de connectie tussen mensen en boeken hierdoor verloren dreigt te gaan. Op bol.com krijg je namelijk nooit suggesties van schrijvers of genres die je niet kent. Dat is wel het geval op de Boekenbeurs. Bovendien trekt dit evenement elk jaar tal van gezinnen aan die doorheen het jaar nooit boeken kopen of naar de bib gaan. Maar één keer per jaar lopen ze hier wel met een zak boeken buiten. Nu is het net zo uitermate belangrijk dat mensen blijven lezen en een band blijven hebben met taal, ook al is dat misschien via een strip van F.C. De Kampioenen. Wie niet taalvaardig genoeg is, staat namelijk niet gewapend in het leven, kan zich bijvoorbeeld niet goed verdedigen tijdens een sollicitatiegesprek of zal in een conflictsituatie eerder vuisten dan woorden gebruiken.

Jouw alternatieve Boekenbeurs, hoe ziet die eruit?

Zoals je al zei: elf dagen lang, acht uur per dag interview ik in totaal driehonderd schrijvers, telkens een kwartier lang, hier op de heilige grond van Antwerp Expo. Dat wordt dan allemaal gecapteerd en uitgezonden via een livestream op VRT NU en Boekenbeurs.be. Die driehonderd schrijvers die hun meest recente boek komen voorstellen, zijn grote namen uit binnen- en buitenland. Denk aan Nicci French, Hillary Mantel, Ish Ait Hamou, Ilja Leonard Pfeijffer, Jonas Jonasson, Marc De Bel, Yotam Ottolenghi, maar evenzeer zitten er onbekende debutanten tussen. En elk genre komt aan bod: fictie, wetenschap, kookboeken, young adult, poëzie, … Ik schakel trouwens ook regelmatig over naar bekende vliegende reporters die door heel Vlaanderen trekken om te gaan kijken wat er allemaal rond boeken borrelt en leeft. Bovendien zal Radio 1 elke dag van 9 tot 12 uur live uitzenden vanuit de Antwerp Expo, waardoor er dus in totaal elf uur per dag boeken in de schijnwerper staan. Ik denk dat er nog nooit zoveel media-aandacht voor boeken op zo’n korte tijd is geweest. En daar ben ik best trots op.

Hoe zit het eigenlijk met je zenuwen? Driehonderd schrijvers interviewen lijkt me geen sinecure.

Ik ben poepnerveus ! Ik heb de laatste dagen nauwelijks geslapen, al ben ik hiervoor wel al maandenlang op mijn eten aan het letten en veel aan het sporten. Voor MNM heb ik zes keer Marathonradio gemaakt en ik weet dus wat voor een aanslag dat is op mijn lichaam. Nu ben ik er klaar voor, al vrees ik ook wel om afgerekend te worden op het feit dat ik niet alle 300 boeken heb kunnen lezen. Dat was simpelweg niet mogelijk en dus zal ik sommige schrijvers moeten interviewen op basis van een tekst op de achterflap. Ik ben sowieso ook wel wat nerveus voor het hele experiment. Het is zo moeilijk om in deze wereld iets nieuws te proberen, dat ik toch wel wat zure reacties verwacht, zoals die van Tom Lanoye laatst in Humo. Hij was heel scherp voor dit initiatief, terwijl ik denk: laat het me toch proberen. Misschien wordt het wel iets bijzonders.

Even over iets anders: op 4 juni heb je na 11 jaar afscheid genomen van MNM. Nog geen spijt van?

Ik heb nog steeds wel wat last van liefdesverdriet. Ik kan momenteel ook moeilijk naar MNM luisteren. Ik weet dat het daar goed gaat, dat ik twee leuke vervangers heb gekregen waar ik heel erg in geloof, ik weet dat de zender een nieuwe dynamiek aan het vinden is, maar MNM opzetten in de auto zoals ik vroeger deed, kan ik nog niet. Daar vertrekken was een van de moeilijkste beslissingen die ik ooit heb genomen. Ik zat er op een hoogtepunt, alles ging goed en in theorie had ik nog jaren kunnen doorgaan. Maar corona gaf de doorslag. Door zoveel thuis te zijn, merkte ik dat ik rustiger werd. Ik wilde niet meer elke dag een deadline, en ik wilde meer tijd met mijn dochter. Een betere work-lifebalance dus, en die heb ik gevonden. Ik ben veel rustiger, veel meer in balans. Ik kan mijn werkdag nu zelf organiseren rond mijn dochter en niet meer andersom. Wij hebben haar niet geadopteerd om naar de babysit te brengen, wel om haar zelf op te voeden. En dat doe ik nu. Bovendien wilde ik graag boeken schrijven. En dat was onmogelijk te combineren met mijn job bij de VRT.

Dus binnenkort kunnen we iets van je lezen?

Ik heb een paar jaar geleden als eens een non-fictie boek geschreven over de adoptie van onze dochter, en toen ik 16 was heb ik een horrorroman uitgebracht. Daar had ik er toen 11.000 van verkocht, wat veel is voor een debutant. Nu schrijf ik opnieuw fictie, genre young adult, over een tienermeisje dat de bekendste influencer ter wereld is en verliefd wordt. Voor de zomer van 2021 zou dat boek moeten uitkomen. Of ik graag schrijf? Nee, leuk vind ik dat niet. Een radioprogramma maken is duizend keer leuker, maar de voldoening die ik uit schrijven haal, valt met niks te vergelijken.

De Boekenmarathon: van 1 tot 11 november. Op zondagen van 13 tot 21 uur en op andere dagen van 12 tot 20 uur via VRT NU en Boekenbeurs.be.