Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) blikt terug op een onwezenlijke week: “Deze situatie duurt zeker nog 8 weken”

De tocht is moeilijk, de gids ervaren. Het was de slogan van Jean-Luc Dehaene en het zou de slogan kunnen zijn van Maggie De Block in deze coronacrisis. De Open VLD-politica en federaal minister van Volksgezondheid wil als een standvastige kapitein het schip – dit land – door deze woelige wateren loodsen. De kritiek heeft weinig impact op haar kompas. Wij blikken terug op een onwezenlijke week. Een waanzinnige week.

Dinsdag. De nieuwe regering-Wilmès II legt de eed af op het Koninklijk Paleis in Brussel. Alle ministers blijven op post, evenals premier Sophie Wilmès (MR).

Wat is dan het verschil met de vorige regering?

Deze regering heeft het vertrouwen van een grote meerderheid in het parlement. Dát is het verschil. Dat is nodig voor de maatregelen die we nemen op gezondheidsvlak en op sociaaleconomisch vlak. De regering krijgt daarvoor volmachten. Dat betekent dat het parlement de controle grotendeels afstaat zodat de regering sneller maatregelen kan nemen. Dat is geen nieuw mechanisme. Jean-Luc Dehaene (CD&V) maakte daar gebruik van toen ons land doortastende maatregelen moest nemen om toe te treden tot de euro.

De grootste Vlaamse partij, N-VA, steunt de regering niet. Is dat geen probleem?

(kort) Onze slogan is duidelijk: sámen sterk. Wie niet tot die ‘samen’ wil behoren, moet dat zelf weten. U moet aan hen vragen waarom, niet aan mij.

Ook dinsdag. Meteen na de eedaflegging worden strengere maatregelen aangekondigd. Was dat omdat te veel mensen zich niet hielden aan de voorschriften? De lockdownparty’s bijvoorbeeld.

Neen, toch niet. Dat was onverantwoord gedrag, dat wel. Wie de maatregelen naast zich neerlegt, bevordert de uitbraak van het virus. De mensen moeten dat goed beseffen. Maar we namen die strengere maatregelen in de eerste plaats op advies van onze wetenschappers. We moesten doorschakelen om het virus in bedwang te krijgen. We willen vermijden dat er te veel mensen tegelijk worden opgenomen in onze ziekenhuizen. Daarom moet de besmettingscurve worden afgevlakt. (even stil) Gelukkig worden de maatregelen nu wél opgevolgd. Waarvoor dank. Wat we vragen aan de mensen is niet makkelijk. We moeten onze dagelijkse gewoonten aanpassen. Maar het kan niet anders.

Waarom wordt dit geen lockdown genoemd zoals in andere landen?

Omdat wij nog verplaatsingen toelaten. Frankrijk niet. Dat is daar zoals in oorlogstijden: men heeft een brief nodig om te motiveren waarom men van punt a naar punt b wil. Ook in Spanje worden verplaatsingen niet meer toegelaten.

Is het dan verantwoord dat wij dat wel nog toelaten?

Wij hebben sneller maatregelen genomen dan andere landen. Een land moet ten laatste vier weken na de verspreiding van het virus de eerste ingrijpende maatregelen nemen. Wij hebben dat al na twee weken gedaan. Bovendien moeten we aan onze economie denken. Wie thuis kan werken moet dat doen. Maar sommige mensen kunnen dat niet. Denk aan de ziekenhuizen, de toeleveringsbedrijven, de civiele bescherming, de hulpverlening, noem maar op.

“We hopen dat de ethische handleiding niet nodig zal zijn. Maar wie naar een oorlog trekt, neemt beter te veel kruit mee dan te weinig.”

Nederland mikt op groepsimmuniteit. Wat vindt u van die aanpak?

Ik vind dat een gevaarlijke aanpak. Groot-Brittannië heeft dat ook voor ogen. Het baart mij zelfs zorgen dat die landen zo dichtbij zijn.

Waarom?

Zij laten het virus eigenlijk los. Ze hopen dat zeventig procent besmet geraakt zodat zij een volgende keer immuun zijn. Maar hoe gaan ze tot die zeventig procent komen? Aan welke snelheid? Hoeveel mensen gaan dan tegelijk in de ziekenhuizen belanden? Ik vind dat allemaal heel onvoorspelbaar. Ik vrees Italiaanse toestanden, als ik dat zo hoor. Wij doen net alles om zoiets te vermijden. Ik zie trouwens dat mijn Nederlandse collega ontslag heeft genomen, nadat hij is ingestort. Ik ga proberen op mijn voeten te blijven staan.

Vrijdag dan. De levering van vijf miljoen mondmaskers. Eindelijk. Is dat probleem van de baan?

Neen, we moeten dat blijven opvolgen. Die markt van mondmaskers en ander materiaal is grondig verstoord geraakt. Dat heeft meerdere redenen. De Chinezen zijn de grootste producenten daarvan en hadden alle maskers nodig voor de eigen markt. Dat was de eerste reden. Zij hebben zelfs aan Europese landen gevraagd om maskers terug te sturen. Er zijn daarop enkele perverse marktmechanismen ontstaan. Speculatie bijvoorbeeld. Maskers die verdwijnen. Leveringen die beloofd werden, maar niet zijn gedaan, waaronder aan ons land.

Was dat uw fout, zoals beweerd werd?

Neen, en ik ga me daar nu niet mee bezighouden. Wat daar is fout gelopen, is een zaak voor het parket. Ik weet alleen dat heel die markt ontwricht is en dat alle Europese landen daarvan de gevolgen ondervinden.

Ik zie burgers met mondmaskers op straat en in grootwarenhuizen. Heeft dat zin?

Néén. Dat is niet de bedoeling. Die mondmaskers zijn er in de eerste plaats voor de mensen die het virus hebben en voor de hulpverleners. Andere burgers moeten dat niet dragen. Dat heeft geen zin. Helaas overtreft de emotie soms de wetenschap.

Veel mensen denken ook te moeten hamsteren. Bestaat de kans dat we zonder voedsel geraken?

Neen, hamsteren heeft geen enkele zin. Voedsel is essentieel. We blijven daarom leveringen toestaan. Als er vandaag lege rekken zijn, dan is dat niet door een tekort, maar door het gehamster.

Wanneer is deze waanzin voorbij?

Dat is de vraag van drie miljoen, hè.

Op wat is het wachten?

Eenmaal een virus zich verspreidt, blijft dat sowieso enkele weken in een land. Wij gaan nu naar een piek, waarna de curve weer zal dalen. Ik denk dat deze situatie nog minstens acht weken zal duren. Dat zou de normale curve zijn. We kunnen ons daarvoor baseren op landen zoals China en Zuid-Korea die ons voorafgaan. Dit virus mag dan wel nieuw zijn, het gedraagt zich zoals andere virussen van dezelfde familie.

Dat we voor komende zomer maar beter geen reis plannen, zegt viroloog Marc Van Ranst al.

(blaast) Dat is voorbarig, denk ik. Wie weet zijn we straks allemaal zo uitgeput dat we onze tuin niet meer uit willen? (lacht)

Die piek kan onze ziekenhuizen overbelasten. Bent u op elk scenario voorbereid?

We zijn op zoveel mogelijk scenario’s voorbereid. We bevragen onze ziekenhuizen drie keer per dag naar het aantal bezette bedden, het aantal patiënten met corona, het aantal andere patiënten, enzovoort. Op die manier kunnen we solidariteit organiseren onder de ziekenhuizen. Het zijn de mensen van de FOD Volksgezondheid die dat allemaal opmaken en opvolgen. Ook zij verdienen heel wat pluimen.

Onder anderen filosoof Ignaas Devisch maakte een ethische handleiding op zodat artsen weten wie eerst te redden in geval van hoogste nood. Dat klinkt akelig?

Dat is zo. (even stil) We hopen natuurlijk dat dat niet nodig zal zijn. Maar wie naar een oorlog trekt, neemt beter te veel kruit mee dan te weinig. We kregen signalen binnen dat daarmee in Italië wordt geworsteld. We hebben dat daarom laten ontwikkelen.

Deze crisis moet ook zwaar zijn voor u?

(blaast) Ik doe waarvoor ik aangeduid ben. Ik ben de kapitein. Ik sta aan het stuur van een schip dat zich in woelige wateren bevindt. Maar ik sta niet alleen op het schip. Ik heb veel mensen rondom mij. Ik voel me heel goed gesteund.

Donderdag hebt u aangekondigd minder mensen te zien.

Ik heb de oefening gemaakt met hoeveel mensen ik in contact kom. Dat waren er veel te veel. Dat moet minderen. Ik ga daarom niet meer naar televisiestudio’s. Ik ga ook mijn andere contacten beperken. Iedereen zou die oefening moeten maken.

U bent ook bevoegd voor Sociale Zaken. Wordt de economische relance niet onbetaalbaar voor de overheid?

Mijn prioriteit vandaag is de volksgezondheid. Er zal natuurlijk een economische weerslag zijn. We gaan die ook aanpakken. De regering heeft al verschillende maatregelen genomen. We zijn voortdurend in overleg met werkgevers en werknemers.

Een vast bedrag voor elk gezin: zou dat een goed idee zijn? Dat is wat Amerika zou doen en wat ook econoom Geert Noels oppert.

(kort) Ik ga mij niet uitspreken over maatregelen van andere landen. Wij varen onze eigen koers.

Veel mensen willen zich nuttig maken in deze moeilijke tijden. Wat kunnen zij doen om te helpen?

Eén iets: in hun kot blijven. (lacht) Als uw lief wat verder woont, skype dan met haar. Als u naar de winkel moet, doe dat alleen. Als u niet naar buiten moet, blijf dan binnen.

Die boodschap is deze week eindelijk aangekomen.

Ik denk dat ook. Weet u: ik laat mij voor mijn beleid adviseren door wetenschappers, maar ik tracht in mijn communicatie volks te blijven. Vandaar die slogan. En die is inderdaad blijven hangen. Ik zie dat zelfs kinderen daarmee aan de slag gaan op TikTok. (lacht)