Historisch goud: Bart Swings, de triomf van de skeeleraar op schaatsen

PEKING – Je moet het maar doen: vooraf zeggen dat alleen olympisch goud telt en het dan ook waarmaken. Maar Bart Swings (31) deed het. Op zijn geliefkoosd nummer, de massastart. “Toen ik Bart net voor de finale aan de lijn had om de tactiek te bespreken, zei hij: ‘ik haal ze zelf allemaal wel terug’”, lacht zijn Belgische coach Jelle Spruyt. Voor ons land is het meteen de eerste gouden medaille op de Winterspelen sinds 1948.

Een maand geleden hadden we naar aanleiding van deze Olympische Winterspelen een dubbelinterview met Bart Swings en Sandrine Tas voor De Krant van West-Vlaanderen . Dat kwam er niet zomaar. Tas, een West-Vlaamse uit Zandvoorde, had net als de Vlaams-Brabander de overstap van het skeeleren naar het schaatsen gemaakt en was in Peking aan haar olympisch debuut toe. De toon van het interview klonk unisono: op de massastart zijn de schaatsers met een verleden in het skeeleren onmiskenbaar in het voordeel. “Wanneer sprint ik voor de punten? Hoe pak je zo’n finale aan? Hoe positioneer ik me? Wanneer begin ik de eindsprint? Dat moeten Sandrine en ik al jaren doen”, vertelde Swings zelfverzekerd. “De massastart, dat is eigenlijk skeeleren op schaatsen”, voegde Jelle Spruyt, al bijna 20 jaar zijn coach, er gisteren aan toe. “Skeeleren is de basis van het succes van Bart.”

Zoals cyclocross

Skeeleren is zoals cyclocross: de landen waar het populair is, zijn op één hand te tellen. In dit geval: Colombia, Italië en België. Zeker in Zandvoorde, een deelgemeente van Oostende met welgeteld 3.442 inwoners. Daar, op de Mundialpiste van Zwaantjes Roller Club, heeft Bart Swings de basis gelegd voor een carrière die gisteren zijn absolute climax heeft bereikt. Ontelbare rondjes werkte hij er af. In 2013 veroverde hij er zelfs vier van zijn in totaal 15 gouden WK-skeelermedailles. Intussen is het bijna dertien jaar geleden dat de 18-jarige Swings in het Chinese Haining aan zijn eerste wereldkampioenschap deelnam, bekroond met goud op de 10 km puntenafvalling en zilver op de 20 km afvalling. Zijn grote concurrent toen was de Amerikaan Joey Mantia, vijf jaar ouder dan Swings.

Gisteren was diezelfde Joey Mantia, intussen 36 en het kersverse lief van onze bronzen shorttrackster Hanne Desmet, opnieuw de grote uitdager van Swings. Niet meer in het skeeleren, wel in de massastart. De discipline in het langebaanschaatsen die het meest op skeeleren lijkt. Drie keer had Mantia zich al tot wereldkampioen gekroond, maar nog nooit was hij erin geslaagd om op zijn favoriete nummer olympisch eremetaal te veroveren. “Ik kijk met vertrouwen uit naar de massastart”, had de Amerikaan eerder deze week na het brons in de ploegenachtervolging laten optekenen.

Ook Bart Swings, de zilveren medaillewinnaar van Pyeonchang 2018, sprak zichzelf moed in voor de dag waarop hij het moest waarmaken. Zijn eerdere resultaten op deze Winterspelen – zevende op de 5.000 meter, dertiende op de 1.500 meter en tiende op de 10.000 meter – waren van ondergeschikt belang. “De massastart is de race die telt. Dan wil ik meedoen voor de medailles en zelfs het goud.” Maar de topfavoriet, dat was ontegensprekelijk Joey Mantia, zijn rivaal van weleer. “Hij heeft de snelste laatste ronde en daar gaat het in de massastart vaak om.”

Alweer niet voor Joey Mantia

Helaas voor Mantia. Ook zijn derde Winterspelen leverden hem geen olympisch goud op. De ondankbare vierde plek was zijn deel. Eén man stak tijdens de zestien zenuwslopende rondjes op het National Speed Skating Oval in Peking een heel eind boven de concurrentie uit: Bart Swings. Autoritair als nooit tevoren. “Ik had hem vanochtend (gisteren, red.) na zijn halve finale een laatste keer aan de telefoon om de tactiek te bespreken”, vertelt Spruyt, die de wedstrijd vanuit België volgde. “Toen al voelde ik dat het vertrouwen er was. Hij had duidelijk een topdag en was veel zelfverzekerder dan normaal. We bespraken op wie hij zou achtervolgen en op wie niet. Waarop Bart antwoordde: ik haal ze zelf wel allemaal terug .”

En zo geschiedde ook. Swings reed in de finale alle gaten zelf dicht en had in de sprint nog voldoende krachten over om olympisch kampioen te worden. “Eigenlijk heeft Bart te veel werk opgeknapt”, zegt Spruyt. “De rest zat in een zetel. Maar als je het dan toch kan afmaken: straf!” Swings zelf voelde zich geviseerd. “Maar ik was zo sterk, al in de halve finale. Die wedstrijd gaf me heel veel vertrouwen. En dus zei ik tegen mezelf: vandaag geef ik niets weg . Het was niet het ideale scenario, maar gelukkig is het goed afgelopen. Ik heb altijd gezegd dat het mijn droom was om voor goud te gaan. Een ambitieus doel. Het is magnifiek dat het gelukt is.” Spruyt, gisterenmiddag met zoon Joas op weg naar een voetbalmatch met de U14 van KVK Tienen in Diegem: “Dit verdiende Bart al langer.”

Milaan 2026

Swings is de eerste Belg sinds 1948 kunstschaatsers Micheline Lannoy en Pierre Baugniet in het paarrijden die olympisch wintergoud behaalt. Peking 2022 is het hoogtepunt van zijn carrière. En het eindpunt? “Hij zal zeker nog twee winters voortdoen”, zegt Spruyt. “En dan is het maar anderhalf jaar tot de volgende Spelen (in Milaan, red.) . Ik sluit het zeker niet uit, zolang Bart er plezier in heeft en hij het met zijn vriendin kan regelen. Onderschat dat niet. Bart moet veel opofferen, want in België kan je niet schaatsen. Hij moet naar Heerenveen en dat is al snel 300 km. Of naar Inzell: 700 tot 800 km. Hij is altijd weg en dat vraagt veel van een mens. Maar het is Bart die beslist.”