Maak kennis met Tinne Van der Straeten, boegbeeld van Groen en kersvers federaal minister van Energie: “Ik ben zeker: de kerncentrales sluiten in 2025”

De kerncentrales? Die sluiten in 2025. De energiefactuur? Die zal dalen. Kristof Calvo? Zijn kwetsbaarheid is mooi. Donald Trump over corona? Typisch voor een man met een groot ego. Kersvers minister Tinne Van der Straeten spreekt klare taal in haar maideninterview met deze krant. Het 42-jarige boegbeeld van Groen is bevoegd voor Energie, één van de meest gevoelige dossiers op de plank van de federale regering.

Het was een chaotische eerste werkweek. Eerst de plechtigheden, daarna de parlementaire debatten, vervolgens de zoektocht naar medewerkers en een kabinet, tussendoor de eerste dossiers en vergaderingen en ten slotte de eerste échte ministerraad. Of ze al even kon uitblazen? “Toch wel. Elke ochtend van 7 tot 8.30 uur. Dat is opstaan, de krant lezen, boterhammen smeren, de kinderen klaarmaken voor school. Dat is rustgevend en chaotisch tegelijk. ( lacht ) Aan de schoolpoort drinken we dan een kop koffie met enkele ouders. Dat zijn belangrijke momenten voor mij. Ik wil daar graag aan vasthouden. Mijn medewerkers weten dat.”

Van der Straeten woont in Koekelberg, op amper tien minuten fietsen van het politieke hart van Brussel. Dat helpt. Dat ze eigenlijk Christinne heet, werp ik op. Ze schrikt even. “En ik maar denken dat niemand dat weet. ( lacht ) Dat is inderdaad mijn officiële naam. Ik ben genoemd naar mijn grootmoeder. Maar ik word nooit zo aangesproken. Het is Tinne, al van kinds af. En dat moet niet veranderen, hoor. Maar nu gaat iedereen dat weten, zeker? ( lacht )”

Mijn excuses. Zeg, u leek echt dolgelukkig toen u de eed aflegde op het paleis. Is dat de charme van onze koning?

Oók, de man heeft zeker charme. Maar ik vind het vooral een grote eer om de eed te mogen afleggen als minister. Ik ga daar niet licht over. Ik voel een grote verantwoordelijkheid. ( enthousiast ) Energie is zó belangrijk, voor élke inwoner van dit land. Niemand kan zonder. In die zin heb ik elf miljoen aandeelhouders, aan wie ik graag verantwoording zal afleggen. Ik ben ongelooflijk dankbaar dat ik dit mag doen. Energie is waar mijn expertise én mijn hart liggen.

Waarom is dat zo?

Ik heb de voorbije jaren als advocaat gewerkt in de energiesector. Daar ben ik doordrongen geraakt van het belang. Ik heb gezien dat veel bedrijven klaar zijn voor de omslag naar hernieuwbare energie. Ik heb hun plannen gezien, hun innovatieve én betaalbare plannen. Helaas: die liggen stof te verzamelen in een schuif, omdat de overheid twijfel bleef zaaien over de toekomst.

Wat wil u anders doen dan uw voorgangers?

Energie was de voorbije jaren vooral kommer en kwel. De vorige regeringen toonden vooral veel twijfel over de richting. Dat zorgt voor onzekerheid onder investeerders. Wij gaan dat omdraaien. Dat is dé uitdaging voor mij. ( op dreef ) Deze regering moet een betrouwbare partner zijn. Gedaan met twijfel zaaien. We nemen het energiebeleid in eigen handen en maken daar een verhaal van opportuniteiten van. De richting is duidelijk: honderd procent hernieuwbare energie tegen 2050. De regering zal op de afspraak zijn. Ik reken erop dat ook de bedrijven dat zijn.

Want de politiek kan dit niet alleen?

Neen. Wij kunnen niet sneller gaan dan de markt. Ik ben Bob De Bouwer niet. Ik zal zelf geen windmolens zetten op zee. Ik heb wel veel Bob De Bouwers nodig. En ik wil die keihard stimuleren.

U bent minister. U zal ook compromissen moeten sluiten. Kan u dat?

Lees het regeerakkoord. Dat is het beste bewijs. Ik heb het energieluik geschreven. Hoe zijn we daaraan begonnen? Door te luisteren naar elkaar. Wat we allemaal belangrijk vinden, is weerhouden. Dit zijn de drie grote lijnen: de omslag naar hernieuwbare energie, bevoorradingszekerheid én een betaalbare factuur. Dat is wat ik ga uitvoeren. Ik ben positief gestemd. Deze regering toont de wil om samen te werken en oplossingen te vinden.

De vraag van één miljoen voor u: gaan alle kerncentrales dicht in 2025, zoals de wet voorziet?

( knikt ) Deze regering bevestigt de uitstapkalender. We gaan die uitvoeren. Maar ik zeg ook: die kernuitstap is geen doel op zich, dat is een middel om te komen tot een betere energiemarkt.

Een middel? Dat was ooit hét doel van uw partij, afstappen van gevaarlijke kernenergie.

Ja, natuurlijk. Kernenergie heeft de nadelen van afval en veiligheid. Maar mijn punt is: als kernenergie verdwijnt, komt er veel ruimte vrij voor hernieuwbare energie. Mijn bilan mag niet zijn: zeven kerncentrales dicht. Mijn bilan moet zijn: duurzame en betaalbare energie voor iedereen.

Hoe zal u de bevoorrading garanderen? Kernenergie is goed voor 48 procent van de totale energie.

We moeten vooral hernieuwbare energie stimuleren. ( enthousiast ) Onze windmolens zouden onze nationale trots moeten zijn. Dat, chocolade en bier zijn onze beste exportproducten, hè. We zijn wereldwijd de nummer vier op vlak van windmolens op zee. We zijn daar écht sterk in. We moeten ook zorgen voor betere opslag van elektriciteit. Er zullen ten derde enkele gascentrales nodig zijn. En ten slotte moeten we samenwerken met buurlanden.

Klimaatexpert Jean-Pascal Van Ypersele meent dat we best enkele kerncentrales langer openhouden, omdat gascentrales vervuilend zijn. Volgt u hem niet?

Neen, want dat zou opnieuw voor twijfel zorgen. De gascentrales zijn maar tijdelijk nodig in de transitiefase. Bovendien zijn die makkelijk uit te schakelen als er voldoende hernieuwbare energie is. Let wel: ik heb veel waardering voor meneer Van Ypersele. Maar vandaag moet de overheid duidelijk zijn. Alleen dan zal de markt komen met oplossingen.

In het regeerakkoord staat wel een klein voorbehoud.

( pikt in ) Dat is evident. Dat gaat over bevoorradingszekerheid. We zullen continu monitoren. Maar als wij onze richting aanhouden, dan zal kernenergie overbodig zijn tegen 2025.

Durft u honderd procent zeker zeggen dat de kerncentrales sluiten in 2025?

( lacht ) Ik wel, ja.

Weet u hoe die ontmanteling moet? Wordt dat gevaarlijk?

We zijn nog niet klaar daarmee, maar ik heb alle vertrouwen in de expertise van de nucleaire uitbaters én van onze autoriteiten. Dat zal veilig gebeuren. Ik begrijp wel de bezorgdheden daarover. Over het afval bijvoorbeeld. We zullen daar open over communiceren.

De energiefactuur moet omlaag, staat in het regeerakkoord. Waarom mag die niet omhoog? Dat kan duurzaamheid stimuleren.

Eén op vijf kan zijn factuur niet betalen. Dat is veel. Ik begrijp uw redenering, maar in deze telt dat niet. De bestrijding van energiearmoede is prioriteit. ( scherp ) Mijn engagement is duidelijk: de factuur moet naar beneden. Vandaag lijkt die wel een tweede belastingbrief. Wist u dat het grootste deel taksen en heffingen zijn? Dat is niet logisch.

Is het eerlijk om dat te beloven? De energietransitie zal in eerste instantie toch leiden tot duurdere energie?

( feller ) Neen, dat denk ik écht niet. Hernieuwbare energie is nu al goedkoper dan kolen, gas en kernenergie, dat veel verborgen kosten bevat. De afval bijvoorbeeld. Of de peperdure verzekering tegen ongevallen. Dat moet je ook meerekenen.

Het regeerakkoord spreekt over een nieuw fiscaal instrument op dit domein. Dat leest als een nieuwe belasting. Wat wordt dat?

Daar kan ik niet op vooruitlopen. De richting is duidelijk: dat wordt een instrument om vervuiling tegen te gaan. Het is aan de minister van Financiën om dat uit te werken, uiteraard in samenspraak met mezelf en andere ministers.

De federale regering wil de Europese klimaatdoelstellingen halen, de Vlaamse regering vindt die niet realistisch. Is dat geen probleem?

Ik ga niet mee in die tegenstelling. De Europese doelstelling geldt voor iedereen, ook voor Vlaanderen. Ik wil vooral samenwerken. Dat is voor mij de essentie. Ik zat al aan tafel met mijn Waalse collega en ik hoop dat snel te kunnen doen met mijn Vlaamse collega.

Dat is Zuhal Demir (N-VA). Denkt u haar te kunnen overtuigen?

We hebben al berichtjes heen en weer gestuurd. Ik hoef haar niet te overtuigen van de noodzaak van de energieomslag. Zij weet dat. Ik heb daar alle vertrouwen in.

Even naar uw partij. Er is veel onvrede over de manier waarop Kristof Calvo aan de kant is gezet. Wat is uw conclusie na het woelige partijbestuur?

( wikt haar woorden ) Wat gebeurd is, is een pijnlijke zaak en had niet mogen gebeuren. De aanduiding van ministers moet anders. Dat was het besluit van het partijbestuur en dat is ook mijn conclusie. Het is geen geheim dat Kristof en ik goede vrienden zijn. Ik vond het klasse van hem hoe hij, ondanks alles, toch de eerste was om mezelf en Petra ( De Sutter, vicepremier, red ) te feliciteren.

Vooral voorzitter Meyrem Almaci kreeg veel kritiek. Kan zij aanblijven?

( ontwijkend ) Meyrem is één van de sterkhouders van de partij. Kristof ook. We moeten allemaal samen verder.

Ik vond het straf hoe Calvo zondag zijn verhaal deed in De Zevende Dag . Veel politici zwijgen als het moeilijk wordt.

( knikt ) Ik vond dat ook mooi. Het is herkenbaar wat Kristof vertelde, voor veel mensen. Wie maakt eens geen grote tegenslag mee? Ik vind het mooi als mensen kwetsbaarheid durven tonen. Dat kan anderen helpen. ( denkt na ) Ik zal een ander voorbeeld geven. U weet dat ik twee kinderen heb. Ik heb tussen de oudste en de jongste twee miskramen gehad. Dat is een typisch voorbeeld van een taboe. Is dit moeilijk om te vertellen voor mij? Ja, natuurlijk. Maar ik praat erover, omdat dat anderen kan helpen. We hebben meer woordvoerders van de kwetsbaarheid nodig. We mógen kwetsbaar zijn. We kunnen dat ook overwinnen. ( zacht ) Ik heb dat ook gekund. Ik ben nadien bevallen van een mooie dochter. ( even stil ) Kristof heeft veel positieve reacties gekregen op dat interview. Dat deed hem echt deugd.

Kan u hem overtuigen in de politiek te blijven?

Ik denk niet dat hij mij daarvoor nodig heeft. ( lacht ) Kristof en de politiek, dat is een huwelijk voor het leven. Ik heb hem natuurlijk gebeld deze week. Daar zijn vrienden voor. Ik hoop dat hij in het parlement blijft.

Iets anders. Bloedt uw hart als u ziet hoe Brussel lijdt onder corona?

Já, heel hard zelfs. Ik woon hier nu twintig jaar. Dit is mijn stad geworden. Het is begrijpelijk dat de cafés dicht moeten, dat de maatregelen verstrengd worden, want we moeten onze contacten beperken. Maar toch doet het pijn. We zullen onze horeca financieel moeten ondersteunen.

Wat is het probleem van de hoofdstad?

We wonen hier met meer dan een miljoen op een beperkte oppervlakte. Je moet daar geen tekeningske bij maken, hè.

Experten en politici spreken over ‘moeilijk bereikbare groepen’. Is dat niet krampachtig?

Neen, waarom?

Waarom niet zeggen dat dat om mensen met migratieroots gaat? Is dat niet het begin van de oplossing?

( feller ) Dat is een kwalijke framing . Ik aanvaard dat niet. Brussel is na Bombay de meest diverse stad van de wereld. We hebben nu eenmaal veel nationaliteiten. Dat is wat de stad mooi maakt. Er is wel een probleem in het bereiken van bepaalde doelgroepen.

Maar welke doelgroepen dan?

Dat zijn bijvoorbeeld mensen die de taal niet spreken. ( op dreef ) Zoek naar een oplossing om die mensen te bereiken. Wees innovatief. Durf vertrouwen op buurtorganisaties. Het kan soms eenvoudig zijn. Op onze school communiceren we via WhatsApp . Doe zoiets. Maar doe niet aan framing .

Het virus heeft ook u te pakken gekregen. Hoe was dat?

Zwaar. Echt. Veel hoesten, gigantisch moe, zinnen niet kunnen uitspreken. Ik ben wekenlang ziek geweest. Mijn huisarts was haast mijn beste vriend. ( lacht ) Dat was eind maart, in het begin van de epidemie. Vandaag voel ik gelukkig niets meer.

Het is geen lachertje zoals Donald Trump doet uitschijnen?

Neen, zeker niet. ( zucht ) Dat is weer typisch voor een man met een groot ego, hè. Die moet zich stoer voordoen.

Is dat geen seksisme, mevrouw de minister?

Omdat vrouwen het écht sterke geslacht zijn? ( lacht ) Neen serieus, corona weglachen, is niet ernstig. De impact van dit virus is zó groot. We moeten dat samen bestrijden.