Bjorn Soenens blikt terug: “Donald Trump wond er nooit doekjes om”

Met Donald Trump legde op 20 januari 2017 een opmerkelijke man de eed af als president van de Verenigde Staten. “Ook al deed hij weinig voor de gewone Amerikanen, hij gaf hen wel het gevoel dat er weer iemand was die naar hen luisterde”, blikt Amerikacorrespondent voor VRT Björn Soenens terug.

Was u verrast toen Trump de Republikeinse nominatie voor het presidentschap in de wacht kon slepen?

“In het begin dacht iedereen dat het entertainment was. Hij werd gezien als een clowneske figuur en stond toen voortdurend op de showbizzpagina’s. Trump stelde zijn kandidatuur voor het presidentschap in een tijd waarin alles op de schop ging in de VS, met onder meer een terreurgolf en een vluchtelingencrisis. Naarmate de campagne vorderde, profileerde hij zich als de rechtse man die opkomt voor de arbeidersklasse. Hij heeft de tijdsgeest op zijn staart getrapt. Toen dacht ik: dit zou wel eens kunnen aanslaan. Bij de Amerika-watchers op onze redactie was ik de enige die zei dat Trump de Republikeinse kandidaat zou worden.”

Er is vaak gezegd dat Trump zelf verrast was dat hij won van Hilary Clinton. Klopt dat?

“Ik denk wel dat hij dacht nipt te verliezen. Hij waarschuwde vóór de verkiezingen al voor fraude. Clinton en de Democraten vernederden hun eigen kiezers in de campagne door het ongenoegen niet te vatten. Ik zie Trump nog op het podium komen die 8ste november 2016, verwonderd dat hij het gehaald had. Veel traditionele Republikeinen die eerst tegen Trump waren, stemden uiteindelijk toch voor hem. Hij heeft ook heel veel mensen naar de stembus gelokt die vroeger nooit gingen stemmen.”

Wat heeft zijn presidentschap betekend voor Joe the Plumber, voor de gewone Amerikaan?

“Mentaal heel veel. Men had het idee dat hij iemand was die zijn beloftes nakwam en die verwaarloosde Amerikanen het gevoel gaf er weer bij te horen, ook al veranderde er in de praktijk weinig in hun leven. De fabrieken gingen niet terug open en ruraal Amerika bleef achtergesteld. Trump bleef als president rally’s houden en dat was geniaal. Zo kregen de mensen het gevoel een leider te hebben die echt naar hen luisterde. Hij hield de woede bij de Amerikanen vast en voedde die ook.”

Wat was zijn bilan op het internationale politieke toneel?

“Voor mij als waarnemer is het heel interessant om te zien hoe hij bepaalde toestanden dooreen schudde. Hij drukte soms op zere plekken. Zo heeft hij er de wereld bewust van gemaakt dat er echt wel een probleem was met China rond het stelen van technologie. Hij maakte dingen duidelijk, soms op een heel brutale manier. Trump wond er nooit doekjes om, hij hanteerde geen moreel hoogstaande principes. Hij was een PR-man. Door met de leider van Noord-Korea op de foto te gaan, gaf hij de indruk dat er dooi was tussen beide landen. Idem voor het Midden-Oosten, de Palestijnen waren rustig tijdens zijn presidentschap. Hij schudde aan alle bestaande bondgenootschappen en hij liet zien dat alles wat we in het leven als vanzelfsprekend beschouwen, zoals vrede en voorspoed, niet zo evident is.”

Wat heeft hij goed aangepakt?

“Er is veel kritiek gekomen op zijn handelsheffingen voor China, maar ze blijven wel gehandhaafd onder Joe Biden. Trump heeft ook de bedrijfsbelasting naar beneden gehaald die heel hoog was, maar uiteindelijk waren vooral de rijken beter af onder Trump, niet zozeer de arbeiders. Maar hij bracht vertrouwen terug in een grote groep mensen die zich miskend voelden.”

Hoe ziet u zijn politieke toekomst?

“Die man smacht naar aandacht. Hij houdt weer volop politieke rally’s. Wat hij daar zegt, is almaar hetzelfde, zoals in de zoveelste herhaling van FC De Kampioenen. Acht maanden na de stembusslag blijft Trump herhalen dat de verkiezingsoverwinning hem is afgepakt. Toch is het niet zeker dat hij de Republikeinse kandidaat voor de volgende presidentsverkiezingen zal kunnen zijn. Er worden zware concurrenten gemeld, zoals Ron DeSantis, de gouverneur van Florida. Trump vindt dat vreselijk. De tussentijdse verkiezingen van volgend jaar worden dan ook belangrijk. Als de Republikeinen die verliezen, dan is het over en out voor Trump. Dan gaan ze hem dumpen.”

Onze traditionele slotvraag: waar ziet u zichzelf binnen 20 jaar?

“Binnen 20 jaar ben ik zes jaar jonger dan de huidige president van de VS nu, dus er wacht mij nog een grote toekomst! (lacht) Ik zal dan 73 zijn en zal nog steeds boeken schrijven over dit fascinerende land. En ik zal naar de proclamatie van mijn afstuderende kleinkinderen gaan.”

Van Björn Soenens verscheen het boek ‘De lengte van de Oceaan’ met verhalen van gewone Amerikanen (De Arbeiderspers, 9e druk, 2021).